Ẹgbẹ kan ti awọn oniwadi ti o ni ibatan pẹlu ọpọlọpọ awọn ile-iṣẹ ni Ilu Sipeeni, ti n ṣiṣẹ pẹlu awọn ẹlẹgbẹ meji lati Faranse ati omiiran lati Jamani ti ṣe awari idanileko iṣẹ ọwọ Obsidian kan lati ọdun 1.2 milionu sẹhin ni afonifoji Awash ni Etiopia. Ninu iwe wọn ti a tẹjade ninu iwe akọọlẹ Nature Ecology & Evolution, ẹgbẹ naa ṣapejuwe ibi ti a ti rii awọn ọwọ ọwọ, ipo wọn ati ọjọ ori wọn.
Ọjọ-ori Okuta duro lati bii 2.6 milionu ọdun sẹyin, si isunmọ 3,300 BCE, nigbati Ọjọ-ori Idẹ bẹrẹ. Awọn onimọ-jinlẹ gbogbogbo fọ akoko naa sinu Paleolithic, Mesolithic ati awọn akoko Neolithic. Ìwádìí ṣáájú ti fi hàn pé “àwọn ìdánilẹ́kọ̀ọ́ kíkọ́” fara hàn nígbà kan ní Aarin Pleistocene, ní Yúróòpù—ó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó 774,000 sí 129,000 ọdún sẹ́yìn.
Iru idanileko ni idagbasoke bi irinṣẹ-ṣiṣe wa sinu kan olorijori. Awọn ẹni kọọkan ti o ni idagbasoke iru awọn ọgbọn ṣiṣẹ ṣiṣẹ papọ ni awọn idanileko lati ṣaja ohun elo eyikeyi ti awọn ti o wa ni agbegbe gbogbogbo nilo. Ọ̀kan lára irú irinṣẹ́ bẹ́ẹ̀ ni afárá tí wọ́n fi ń gé tàbí ohun ìjà.
A ṣe awọn ọwọ ọwọ nipasẹ didẹ awọn ege ti okuta kan lati ṣe eti to mu. Won ni won ko so si ohunkohun; won ni won nìkan waye ni ọwọ nigba ti ni lilo. Awọn okuta ti a lo ni igbagbogbo jẹ flint tabi, ni awọn akoko ikẹhin, obsidian — iru gilasi onina. Obsidian, paapaa ni awọn akoko ode oni, ni a kà si ohun elo ti o nira lati ṣiṣẹ pẹlu nitori pe o ni inira lori awọn ọwọ. Ninu igbiyanju tuntun yii awọn oniwadi ti rii ẹri ti idanileko fifi ọwọ ọwọ obsidian kan ti iṣeto ni iṣaaju ti o ti pẹ ju eyiti a ti rii tẹlẹ.
Awọn oniwadi naa n ṣiṣẹ ni aaye ti o wa ni Melka Kunture nigbati wọn rii afọwọkọ kan ti a sin sinu ipele ti erofo. Laipẹ wọn ri diẹ sii. Wọn ri 578 ni gbogbo wọn, ati pe gbogbo wọn ṣugbọn mẹta jẹ ti obsidian. Ibaṣepọ awọn ohun elo ti o wa ni ayika awọn aake fihan wọn lati wa ni isunmọ 1.2 milionu ọdun sẹyin.
Ìkẹ́kọ̀ọ́ àwọn àáké fi hàn pé wọ́n ti ṣe gbogbo wọn lọ́nà kan náà, èyí tó fi hàn pé àwọn olùṣèwádìí ti rí ìdánilẹ́kọ̀ọ́ ìpakúpa ìgbàanì. Wiwa jẹ apẹẹrẹ ti a mọ julọ julọ ti iru idanileko kan, ati akọkọ ti iru rẹ kii ṣe ni Yuroopu. Awọn oniwadi ṣe akiyesi pe iṣẹ naa ti ṣe ni pipẹ sẹhin pe wọn ko paapaa ni anfani lati ṣe idanimọ awọn hominids ti o ṣe wọn.
Iwadi naa ni a tẹ jade ninu akosile naa Ekoloji Iseda & Itankalẹ (2023). Ka awọn àkọlé àkọkọ.
