Aqrabuamelu yoki Girtablilu nomi bilan ham tanilgan chayon-inson gibridi qadimgi Yaqin Sharq mifologiyasida uchraydigan jozibali mavjudotdir. Bu jonzot ko'plab munozaralar va nazariyalarga sabab bo'ldi, chunki uning kelib chiqishi va ramziyligi hali ham aniq emas. Ushbu maqolada biz Aqrabuamelu sirini dekodlaymiz, uning kelib chiqishi, madaniy ahamiyati, ramziyligi va uning mavjudligini tushuntirish uchun taklif qilingan nazariyalarni o'rganamiz.
Aqrabuamelu - Bobilning chayon odamlari
Aqrabuamelu - inson tanasi va chayonning dumi bo'lgan jonzot. U qadimgi Mesopotamiyada, ya'ni hozirgi Iroqda paydo bo'lgan deb ishoniladi. Aqrabuamelu nomi chayon degan ma'noni anglatuvchi "aqrabu" va odam degan ma'noni anglatuvchi "amelu" so'zlaridan olingan. Bu jonzot ko‘pincha shiddatli jangchi sifatida tasvirlanadi va u yer osti dunyosi darvozalarini himoya qilish qobiliyatiga ega ekanligi aytiladi.
Aqrabuameluning kelib chiqishi va uning mifologiyadagi ahamiyati
Aqrabuameluning kelib chiqishi hali ham noma'lum, ammo u qadimgi Mesopotamiyada paydo bo'lgan deb ishoniladi. Bu mavjudot ko'pincha urush va qishloq xo'jaligi xudosi bo'lgan Ninurta xudosi bilan bog'liq. Ba'zi afsonalarda Aqrabuamelu Ninurtaning avlodi va chayon ma'budasi ekanligi aytiladi.
Boshqa miflarda Aqrabuamelu donolik va suv xudosi Enki xudosining ijodi ekanligi aytiladi. Aqrabuamelu yer osti dunyosining darvozalarini himoya qilish qobiliyatiga ega. Ba'zi boshqa afsonalarda Aqrabuamelu quyosh xudosi Shamashning qo'riqchisi yoki qirolning himoyachisi deb ham aytiladi.
Bobil ijodi dostonida aytilishicha, Tiamat birinchi marta turmush o'rtog'i Apzuga xiyonat qilgani uchun yosh xudolarga qarshi urush olib borish uchun Aqrabuameluni yaratgan. Apzu - yer osti dunyosi (Kur) va yuqoridagi yer (Ma) bo'shliqlari ostidagi ibtidoiy dengiz.
Chayon erkaklar - Kurnugiga kirishning qo'riqchilari
Gilgamish dostonida chayonlar bor edi, ularning mas'uliyati Mashu tog'larida quyosh xudosi Shamashning darvozalarini qo'riqlash edi. Darvozalar zulmat mamlakati bo‘lgan Kurnugiga kirish eshigi edi. Bu jonzotlar Shamash har kuni tashqariga chiqayotganda eshiklarini ochib, tunda yer osti olamiga qaytganidan keyin ularni yopardi.
Ular ufqdan tashqarini ko'rish qobiliyatiga ega edilar va sayohatchilarni yaqinlashib kelayotgan xavf-xatarlardan ogohlantirdilar. Akkad miflariga ko'ra, Aqrabuameluning boshlari osmonga etib borardi va ularning qarashlari og'riqli o'limga olib kelishi mumkin edi. Eronning Kermon viloyatining Jiroft va Kahnuj tumanlarida topilgan ashyolar chayon erkaklarning ham o‘yin o‘ynashini aniqladi. Jiroft mifologiyasida muhim rol o'ynaydi.
Azteklarning afsonalarida chayon odamlari
Aztek afsonalari, shuningdek, Tzitzimime deb nomlanuvchi o'xshash chayon odamlariga ham tegishli. Bu mavjudotlar mevali daraxtlarning muqaddas bog'ini vayron qilgan va osmondan quvilgan mag'lub xudolar deb hisoblangan. Tzitzimime yulduzlar, ayniqsa quyosh tutilishi paytida ko'rinadigan yulduzlar bilan bog'langan va bosh suyagi va suyaklari naqshli yubkalar kiygan skelet ayol sifatida tasvirlangan.
Fathdan keyingi davrda ularni ko'pincha "jinlar" yoki "iblislar" deb atashgan. Tsitzimimehning rahbari ma'buda Itspapalotl edi, u Tsitzimimeh yashaydigan jannat Tamoanchanning hukmdori edi. Tzitzimimeh Atstek dinida ikki tomonlama rol o'ynagan, insoniyatni himoya qilgan va potentsial xavf tug'dirgan.
San'atda Aqrabuamelu tasviri
Aqrabuamelu ko'pincha san'atda inson tanasi va chayon dumi bilan shiddatli jangchi sifatida tasvirlangan. U ko'pincha qilich yoki kamon va o'q kabi qurolni ushlab ko'rsatilgan. Shuningdek, maxluq ba'zan zirh va dubulg'a kiygan holda ham ko'rsatiladi. Ba'zi tasvirlarda Aqrabuamelu qanotlari bilan ko'rsatilgan, bu uning uchish qobiliyatini anglatishi mumkin.
Chayon-inson gibridining ramziyligi
Chayon-inson gibridining ramziyligi muhokama qilinadi, ammo u inson tabiatining ikki tomonlamaligini ifodalaydi, deb ishoniladi. Maxluq inson tanasiga ega bo'lib, u insoniyatning oqilona va madaniyatli tomonini ifodalaydi. Chayonning dumi insoniyatning yovvoyi va o'ziga xos jihatini ifodalaydi. Chayon-inson gibridi ham yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi muvozanatni anglatishi mumkin.
Aqrabuameluning madaniy ahamiyati
Aqrabuamelu qadimgi Sharq madaniyatida muhim rol o'ynagan. Maxluq ming yillar davomida san'at va adabiyotda tasvirlangan. Bu himoya va kuchning ramzi bo'lgan deb ishoniladi. Boshqa tomondan, Aqrabuamelu qadimgi Sharqda muhim xudo bo'lgan Ninurta xudosi bilan ham bog'liq edi.
Aqrabuameluning mavjudligi haqidagi nazariyalar va tushuntirishlar
Aqrabuameluning mavjudligi uchun ko'plab nazariyalar va tushuntirishlar mavjud. Ayrim olimlarning fikricha, mavjudot qadimgi Yaqin Sharq xalqlari tasavvurining mahsulidir. Boshqalar, Aqrabuamelu mintaqada topilgan haqiqiy mavjudotga asoslangan bo'lishi mumkin, deb hisoblashadi. Shunga qaramay, boshqalar Aqrabuamelu ilgari aytib o'tilganidek, inson tabiatining ikkitomonlama ramzi bo'lishi mumkin deb hisoblashadi.
Zamonaviy madaniyatda Aqrabuamelu
Aqrabuamelu zamonaviy davrda ham odamlarning tasavvurini o'ziga jalb etishda davom etdi. Bu mavjudot ko'plab kitoblar, filmlar va video o'yinlarning mavzusi bo'lgan. Ba'zi zamonaviy tasvirlarda Aqrabuamelu yovuz kuchlarga qarshi kurashadigan shiddatli jangchi sifatida ko'rsatilgan. Boshqa tasvirlarda mavjudot zaif va zaiflarning himoyachisi sifatida ko'rsatilgan.
Xulosa: chayon-inson gibridining doimiy jozibasi
Aqrabuamelu, chayon-inson gibridi, ming yillar davomida odamlarning tasavvurini o'ziga tortadigan ajoyib mavjudotdir. Uning kelib chiqishi va ramziyligi hali ham noaniq, ammo u inson tabiatining ikkitomonlamaligini ifodalaydi, deb ishoniladi. Bu mavjudot qadimgi Sharq madaniyatida muhim rol o'ynagan va hozirgi zamonda ham odamlarni ilhomlantirishda davom etmoqda. Bu xayol mahsuli bo'ladimi yoki haqiqiy mavjudotga asoslanganmi, Aqrabuamelu kuch va himoyaning doimiy ramzi bo'lib qoladi.
Agar siz qadimiy mifologiyaning jozibali mavjudotlari haqida ko'proq ma'lumot olishni istasangiz, ushbu mavzu bo'yicha boshqa maqolalarimizni ko'rib chiqing. Va agar sizda biron bir savol yoki sharhingiz bo'lsa, ularni quyida qoldiring.
