Bilim adamları Yüzeyin derinliklerinde yer alan yeraltı göllerinin varlığını öne süren radar sinyallerinin sudan değil kilden çıkmış olabileceğini düşünüyoruz.
Kızıl Gezegen'de yaşam arayışı
Dünya yörüngesinin ötesinde yaşam arayışı gökbilimcilerin en büyük takıntılarından biri haline geldi ve Mars'ın böyle bir keşif için en önemli yer olduğuna inanılıyor. Yaşam suyun varlığında gelişir ve son araştırmalar Kızıl Gezegende yer altı göllerinin varlığını öne sürerek küresel ilgiyi artırdı.
Artık bazı bilim insanları, yerin derinliklerinde yer alan bu göllerde su bulunduğunu öne süren radar sinyallerinin sudan değil, kilden çıkmış olabileceğini düşünüyor. Geçen ay boyunca yayınlanan üç makale, gizemli sinyallere yeni bakış açıları sunarak göl hipotezini kuruttu.
2018 yılında, İtalya'daki Istituto Nazionale di Astrofisica'dan Roberto Orosei liderliğindeki bir ekip, Mars'ın güney kutbundaki buz örtüsünün derinliklerinde yer altı göllerinin varlığına işaret eden kanıtları açıkladı. Ekip, Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Mars Ekspres yörünge aracındaki, kutup başlığının altında parlak sinyaller gösteren bir radar cihazından elde edilen verileri inceledi. Bilim adamları, bu sinyallerin sıvı su olarak yorumlanabileceğini savundu.
Yörünge aracı, kaya ve buza nüfuz etmek için radar sinyallerini kullandı; bu sinyaller, farklı malzemelerden yansıdıkça değişiyordu. Ancak araştırmacılar, soğuk bir laboratuvarda testler yaptıktan sonra artık sinyallerin sudan gelmediğini öne sürüyorlar.
Göller için çok soğuk
Araştırmacılar artık bu göllerin çoğunun suyun sıvı halde kalamayacağı kadar soğuk bölgelerde olabileceğini söylüyor. NASA'nın Jet Propulsion Laboratuvarı'ndan (JPL) Aditya R Khuller ve Jeffrey J Plaut, 44,000 yıllık gözlemler boyunca kutup başlığının tabanından gelen 15 radar yankısını analiz etti. Bu sinyallerin çoğunu, suyun sıvı halde kalamayacağı kadar soğuk olması gereken yüzeye yakın bölgelerde buldular.
İki ayrı ekip, bu sinyalleri başka bir şeyin üretip üretmediğini belirlemek için verileri daha ayrıntılı olarak analiz etti. ASU'dan Carver Bierson, sinyallere neden olabilecek kil de dahil olmak üzere çeşitli olası materyalleri öneren teorik bir çalışmayı tamamlarken, York Üniversitesi'nden Isaac Smith, Mars'ın her yerinde bulunan bir grup kil olan smektitlerin özelliklerini ölçtü.
Su değil kil
Smith, sıradan kayalara benzeyen ancak uzun zaman önce sıvı sudan oluşan birkaç smektit örneğini, radar sinyallerinin onlarla nasıl etkileşime gireceğini ölçmek için tasarlanmış bir silindire koydu. Daha sonra onları sıvı nitrojenle ıslattı ve Mars'ın güney kutbunda gözlemlenen sıcaklıklara yakın olan eksi 50 santigrat dereceye kadar dondurdu. Dondurulduktan sonra kaya örnekleri, ESA'nın Mars yörünge aracı tarafından yapılan radar gözlemleriyle mükemmel bir şekilde eşleşti.
Ekip daha sonra Kompakt Keşif Görüntüleme Spektrometresi adı verilen bir mineral haritalayıcısı taşıyan MRO'yu kullanarak Mars'ta böyle bir kilin varlığını aradı. Güney kutbunun buz örtüsünün yakınına dağılmış smektit buldular. JPL, "Smith'in ekibi, donmuş smektitin, olağandışı miktarda tuz veya ısı gerektirmeden yansımalar yapabildiğini ve bunların güney kutbunda mevcut olduğunu gösterdi" dedi.
Bu tür iddialar ilk değil
Yeraltı gölü hipotezi, dünyanın dikkatini çeken ilk hipotez değil; 2015 yılında NASA'nın Mars Yörünge Keşif Aracı, yamaçlardan aşağı doğru akan nemli kum çizgilerine benzeyen bir şey buldu; bu olaya "tekrarlayan eğim çizgisi" adı verildi. Araştırmacılar, Kızıl Gezegen'de gizemli çizgilerin görüldüğü yamaçlarda hidratlı minerallerin izlerini tespit etmişti. Bu koyu çizgiler zamanla azalıp akıyor gibi görünüyordu.
Bununla birlikte, uzay aracının Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi (HiRISE) kamerası kullanılarak tekrarlanan gözlemler, zeminin sızan su nedeniyle kararması yerine, kum ve toz tanelerinin yokuş aşağı kayarak koyu çizgiler oluşturduğu granüler akışlar gösterdi. Bu olay yalnızca kuru tahılların aktif kum tepelerinin yüzeylerinde olduğu gibi alçalması için yeterince dik yamaçlarda mevcuttu.
Mars'ın güney kutbuna inmeden parlak radar sinyallerinin ne olduğunu doğrulamak imkansız olsa da, son çalışmalar sıvı sudan daha mantıklı açıklamalar sunuyor.
