Lehata la lilemo tse 2,000 le kenngoeng ka tšepe - bopaki ba khale ka ho fetisisa ba opereishene e tsoetseng pele

Lehata le kopantsweng mmoho le tshipi ho leka ho fodisa leqeba. Ho feta moo, mokuli o ile a pholoha ka mor’a ho buuoa ka tsela ena e rarahaneng.

Lehata le ikhethang la motho le tsoang Peru, le nang le lilemo tse ka bang 2,000 XNUMX, le bile teng ka lebaka la tšebetso e hlollang eo ho eona ho neng ho kopanngoa masapo a lehata le sekotoana sa tšepe ho leka ho folisa leqeba. Ho feta moo, e na le matšoao a bontšang hore mokuli o ile a phela ka mor’a ho buuoa ka tsela e rarahaneng.

Lehata lena le tsoang Peru le kenngoe ka tšepe. Haeba e le ea 'nete, e ka ba ntho e ikhethang e fumanoeng ho tsoa ho Andes ea khale.
Lehata lena le tsoang Peru le kenngoe ka tšepe. Haeba e le ea 'nete, e ka ba ntho e ikhethang e fumanoeng ho tsoa ho Andes ea khale. © Mokitlane oa setšoantšo: Setšoantšo ka tlhompho ea Museum of Osteology

Re boetse re totobatsa hore ts'ebetso ena e entsoe lilemo tse ka bang 2000 tse fetileng. Lehata lena hajoale le ka Musiamong oa Osteolog o Oklahoma, USA. Ho lumeloa hore lehata leo e ne e le la mohlabani oa Peru ea ileng a tsoa kotsi e mpe hloohong ntoeng, mohlomong ka lebaka la ho otloa ke lere.

Ho lemala ho joalo lehatang ho ka lebisa ho holofetseng kapa, haeba ho rarahane, ho isa lefung. Mehloli e lumela hore lingaka tse buoang tsa Peru li ile tsa qobelloa ho nka khato kapele kamoo ho ka khonehang 'me tsa etsa qeto ea ho tiisa masapo a robehileng a lehata ka tšepe ea tšepe.

Ho ea ka litsebi, lesole le ile la etsoa opereishene ena ka mokhoa o sireletsehileng, empa hore na o ile a phela nako e kae ka mor'a eona, ebang o ne a e-na le litla-morao leha e le life, le ho tsoa ho seo a se shoeleng, ha ho bontšoe.

Moemeli oa musiamo o ile a bolella baqolotsi ba litaba hore ba ntse ba sa tsebe hore na ke tšepe ea mofuta ofe. Ho fihlela 2020, sechaba ka kakaretso se ne se sa tsebe letho ka boteng ba ntho ena e ikhethang. E bile ka monyetla feela hore motho e mong a bue ka lehata lena, ka mor'a moo bahlokomeli ba musiamo ba ile ba etsa qeto ea ho e beha phatlalatsa.

Lehata le lelelele la Peru le ileng la etsoa opereishene ea lehata 'me la kenngoa tšepe ho tlama masapo ka mor'a ho tsoa likotsi ntoeng lilemong tse ka bang 2,000 tse fetileng.
Lehata le lelelele la Peru le ileng la etsoa opereishene ea lehata 'me la kenngoa tšepe ho tlama masapo ka mor'a ho lemala ntoeng lilemo tse ka bang 2,000 tse fetileng. © Credit Credit: Musiamo oa Osteology

"Lena ke lehata le lelelele la Peru le entsoeng ka tšepe ka mor'a hore monna a khutle ntoeng, eo ho hakanngoang hore o ne a ka ba lilemo li 2,000. Ena ke e 'ngoe ea likotoana tse khahlang le tsa khale ka ho fetesisa pokellong ea rona," ho boletse moemeli oa setsi sa pokello ea nalane.

"Ha re na lintlha tse qaqileng mabapi le ntho ena, empa rea ​​tseba hore motho o ile a pholoha ts'ebetso ena. Ha u sheba lesapo le robehileng le pota-potileng sebaka sa ho lokisa, u ka bona hore le na le matšoao a pholiso. Ke hore, e bile opereishene e atlehileng. ”

Litsebi tse ling tsa morero oa bolotsana li re ha ho motho ea neng a bile a batla ho beha lehata lena pontšeng, kaha ha ho na tlhaloso ea opereishene e matla hakaalo lilemong tse likete tse ’maloa tse fetileng.

Empa setsebi sa thuto ea batho John Verano oa Univesithi ea Tulane ha a lumellane le qeto ena. Ho ea ka Verano, ho robeha ha lehata e ne e le likotsi tse tloaelehileng ntoeng nakong eo ka lebaka la hore boholo ba libetsa e ne e le ka letjeketjane le majoe a club.

Ho ea ka puisano ea Verano le National Geographic, ka ho tsieleha, ngaka e buoang ea Peru e ne e tla nka sesebelisoa se bonolo haholo 'me ka bohlale e etse lesoba lehata la motho ea phelang ntle le anesthesia e tloaelehileng kapa sterilization.

Ba ile ba ithuta esale pele hore phekolo e joalo e ka pholosa bophelo. Re na le bopaki bo bongata ba hore litlokotsi Peru ea boholo-holo ha lia ka tsa etsoa molemong oa "ntlafatso ea kelello" mme eseng joalo ka moetlo feela, empa li ne li amahanngoa le kalafo ea bakuli ba nang le leqeba le matla la hlooho, haholoholo ka ho robeha ha lehata, " Verano o boletse.

Ha e le lehata le lelelele le sa tloaelehang, ho bile le liphuputso tse 'maloa tsa mahata a malelele a Peru,' me ho fanoa ka maikutlo a hore lihlooho tse telele tse entsoeng ka maiketsetso e ne e le pontšo ea botumo le maemo a phahameng sechabeng.

Hangata, ho lelefatsa ho ne ho etsoa ho tloha boseeng ka ho phuthela hlooho ea ngoana ka lesela le lesesaane kapa ho e hula pakeng tsa mapolanka a mabeli a lehong.

Baepolli ba lintho tsa khale ba fumana likhaba tse telele eseng Peru feela, empa le linaheng tse ling tse ngata, ho akarelletsa le Europe, haholo-holo, Russia. Ho bonahala eka lilemong tse likete tse fetileng sena e ne e le tloaelo e atileng lefatšeng ka bophara.

Ho na le likhopolo-taba tsa hore ka ho otlolla lehata, batho ba ile ba leka ho tšoana le Melimo le / kapa ho hlahella e le sehlopha se ka holimo har'a "rabble".

Likhopolo tse ling li fana ka maikutlo a hore mehleng ea khale, botho bo kopane le basele ea neng a ena le dihloho tse telele, ebe batho ba leka ho ba etsisa.