Paracas ipeninsula yerenje iri mukati meruwa rwePisco, muIca Region, pamhenderekedzo yekumaodzanyemba kwePeru. Ndepano apo nyanzvi yezvinocherwa mumatongo yePeruvia Julio C. Tello akaita chimwe chezvinhu zvakavanzika zvikuru muna 1928. Munguva yekuchera matongo, Tello akawana kumakuva akaoma uye akaomesesa muvhu rakaomarara rerenje reParacas.
Mumakuva enigmatic, Tello akawana zvakateedzana zvezvakasaririra zvevanhu zvinogara zvichichinja matarisiro atakaita kumadzitateguru edu nekwatakabva. Mitumbi iri mumakuva yaive neimwe yemadehenya akakurisa akamboonekwa papasi, anonzi maParacas dehenya. Wezvokuchera matongo wePeruvia akawana anopfuura mazana matatu emadhiguru asinganzwisisike ayo anofungidzirwa kuti angangoita makore zviuru zvitatu.
Sokunge chimiro chedehenya chaisave chisinganzwisisike zvakakwana, ongororo yeDNA ichangoburwa yakaitwa pane mamwe emadehenya aya inopa mimwe mibairo inoshamisa uye inoshamisa inopokana zvese zvatinoziva nezvemunhu wekushanduka kwemuti uye mavambo.
Chakavanzika kuseri kweParacas Skulls
Deformation dehenya: Chitendero chekare tsika
Nepo tsika dzakasiyana pasi rese dzichiita dehenya deformation (kureba) maitiro, mashandisiro aishandiswa aive akasiyana, zvichireva kuti mhedzisiro yanga isina kufanana kana. Kune mamwe madzinza ekuSouth America ayo 'akasunga dehenya remacheche' kuitira kuti vachinje chimiro chavo, zvichikonzera chimiro chedehenya rakakura kwazvo. Nekushandisa kusingagumi kumanikidza pamusoro penguva yakareba nekushandisa maturusi ekare, iwo madzinza akakwanisa kuita zvakakomba zvakashata zvinowanikwawo mutsika dzekare muAfrica.
Nekudaro, nepo iyi mhando yekushanduka kweshanduko yakachinja chimiro chedehenya, haina kuchinja hukuru hwehuremu, huremu, kana vhoriyamu, zvese izvi zvinove zvinoonekwa zvedehenya revanhu.
Apa ndipo chaipo panotaridzika kuve hunhu hwemakanda eParacas. MaParacas dehenya pane chero chinhu asi zvakajairika. Paracas dehenya rakangoita makumi maviri neshanu muzana yakakura uye inosvika makumi matanhatu muzana inorema kupfuura dehenya revanhu vanogara. Vatsvakurudzi vanotenda zvakasimba kuti hunhu uhwu hahwaigona kunge hwakavepo nehunyanzvi hunoshandiswa nemadzinza sekufunga kunoita mamwe masayendisiti. Havasi ivo chete vakasiyana muhuremu, asi maParacas dehenya akaumbika zvakasiyana uye ane chete parietal ndiro asi vanhuwo zvavo vane maviri.
Izvi zvinhu zvisinganzwisisike zvakawedzera kune chakavanzika kwemakumi emakore, sezvo vaongorori vachiri vasina zano rekuti vanhu ava vane dehenya rakareba kudaro vaimbove ani.
Gare gare bvunzo dzakaita kuti dehenya reParacas riwedzere kuomesa
Mutungamiri weParacas Museum of History akatumira masampule mashanu eParacas dehenya rekuongorora majini, uye mhedzisiro yacho yainakidza. Samples dzine vhudzi, mazino, ganda, uye zvimwe zvidimbu zvemapfupa ehenya zvakapa ruzivo runoshamisa rwakasimudzira chakavanzika chakakomberedza aya dehenya. Iyo yemarabhoritari marabhoritari kwakatumirwa iwo masampuli haana kuziviswa kare nezvekwakabva dehenya iri kuti zvidzivise 'kukanganisa mhedzisiro'.
Sezvineiwo, mitochondrial DNA, iyo yakagarwa nhaka kubva kuna amai, yakaratidza shanduko idzo dzaisazivikanwa kune chero murume, mhuka, kana mhuka inowanikwa pasi rino. Shanduko dziripo mumatanho eDehenya reParacas dzinoratidza kuti vaongorori vaibata nevese 'munhu' mutsva, akasiyana kwazvo neHomo sapiens, Neanderthals, uye Denisovans. Mhedzisiro yakafanana yakawanikwa kubva pakuyedzwa kwakaitwa paStar Child Dehenya iyo yakawanikwa zvakatenderedza 1930 mumugodhi wemugodhi anenge mamaira zana kumaodzanyemba kwakadziva kumadokero kweChihuahua, Mexico.
Vanhu vari mumadehenya eParacas vanonzi vakasiyana kwazvo pahupenyu zvekuti zvaigona kunge zvisingaite kuti vanhu vapindirane navo. "Handina chokwadi chekuti izvi zvinoenderana nemuti unozivikanwa wekushanduka-shanduka," yakanyora iyo geneticist.
Ndivanaani vaive zvisikwa zvisinganzwisisike? Zvakashanduka zvakasiyana here pasi pano? Chii chakaita kuti vave nekusiyana kwakanyanya kubva pavanhuwo zvavo? Uye zvinoita here kuti izvi zvisikwa hazvina kubva pasi? Zvese izvi zvingangoitika ndedzidziso dzisingakwanise kushayiswa basa dzakapihwa humbowo hwazvino. Zvese zvatinoziva kusvika parizvino ndezvekuti pane zvinhu zvakawanda izvo zviri kunze kwekunzwisisa kwevaongorori, vezvakaitika kare uye vesaenzi. Izvo zvinokwanisika kuti mushure mezvose, iwo mubvunzo wekuti isu tiri toga muchadenga unokwanisa kupindurwa nekutenda kuParacas dehenya.
