Ua talitonu saienitisi ua latou mauaina se vaega o le isi paneta i Algeria

Le Vateatea e le gata ma e masani ona suia. E le gata le paneta ma lo latou malosi foi. O se faʻataʻitaʻiga o lenei o le le mafaitaulia aofaʻiga o meteorites e paʻuʻu ia tatou, tele o latou e matua laiti e le o lesitalaina e seisi. Ma le tele o isi e mafai ona tuʻuina mai faʻailoga o le le mafaufauina faʻamatalaga. Mo se faʻataʻitaʻiga i luga o le Lalolagi o loʻo i ai le mea o le a avea ma vaega o se isi paneta.

Erg Chech 002
Erg Chech 002 © Encyclopedia of Meteorite

O se vaega faavaomalo o saienitisi taofi o se meteorite maua i le Sahara toafa i Algeria, Northern Africa o se vaega o le paneta. Faʻapitoa lava, a latou suʻesuʻega faʻamaumauga e foliga mai o se toega o le “Protoplanet anamua,” faia le avanoa papa se uiga ese fiailoa e mafai ona ofoina atu sili atu ona tele faʻamatalaga e uiga i le amataga o tausaga o la tatou la. Ioe, leai se mea sili atu ma le itiiti ifo.

O le Erg Cheche 002 poʻo le EC 002 (e pei ona faʻaigoa ai le meteorite) na maua ia Me o le tausaga ua teʻa, faʻatasi ai ma nai fasi maʻa e 32 kilokalama le mamafa (70 pauna) i le sami oneone o Erg Chech i sautesisifo o Algeria.

EC002
Faʻatasi ai ma tagata tulimanu tulimanu umi-olaga, o le sili lea ona le masani ai mauaina o tuai. E toeititi lava faia i tioata, ma le 60% o latou o quartz. Matou te leʻi vaʻaia lava seisi mea e sili atu nai lo o le aofaʻi o le quartz muamua. Ai na tupu loloto i totonu o le paneta-tino tino ma tele vai. O le lemu lemu magalo loloto lalo eleele fausia tioata luga tioata, nisi nai cm le umi. O le okesene-isotope laina e le tutusa ma se isi meteorite (ie, le Mars, masina poʻo Vesta). Isotope tafaoga faamasani sailiiliga o lo o faaauau pea; Ua le mafai ona ou faʻatali e vaʻai i mea ua latou mauaina © Flickr / Steve Jurvetson

Sa vave lava ona iloaina. Ae le o le tuʻufaʻatasiga o loʻo maua e le meteorite e sili ona toe maua mai, e fausiaina peʻa pipii faʻatasi vaega o le efuefu ma papa, o latou tino na faʻapipiʻiina, ma le aofia ai o tioata pyroxene (o se minerale e faia mai le kalasiuma, magnesium ma le uʻamea). Sa lanu meamata poʻo le uliuli, sa i ai se pupula vevela, masani ai o papa pa.

Lenei mauaina faʻatusalia se tulaga ese avanoa e suʻesuʻe ai i le amataga o vaega o le paneta fausiaina ma aʻoaʻo atili e uiga i tulaga i le popofou o le Solar System a o paneta tatou te iloa ma alofa i ai nei o loʻo fausiaina pea.

Faʻamatalaga atili e uiga i le EC 002

Erg Chech 002
Tasi o vaega o le EC002 © A. Irving

Lipotia e le ScienceAlert, o le asteroid na vave lipotia mai e le masani ai ina ua maua i le Erg Check sand sand ia Me 2020 talu ai, e le pei o le tele o meteorites, na manino na faia e se maugamu, fai mai na amataina o se vaega o le papa o se protoplanet, lea o se mea pei o le "embryo" o se paneta, lea e fai ma sui o le vaega amataga laasaga o lona evolusione.

Erg Chech 002
© A. Irving

Ae pei ona faʻamatalaina i se pepa fou lolomiina i le "Taualumaga o le National Academy o Saienisi," o se auiliiliga o le leitio faʻaleagaina o isotopes i le faʻataʻitaʻiga faʻailoa mai na fausia e tusa 4,566 miliona tausaga talu ai. E fai si umi atu nai lo le lalolagi, o lona uiga masalo ose vaega ole lalolagi ese, ma masalo ua leai.

E le o manino, mai protoplanet le asteroid ono amata. Peitaʻi, talu ai ona ua avea nei ma maa tuai lava o le magmatic, na tusia e le au suʻesuʻe ia latou pepa, e mautinoa lava o le a avea ma autu o isi suʻesuʻega. Ma o mea saienitisi maua e ala i le suʻesuʻeina o le anamua fasi vaega mafai ona faʻamalamalamaina fou le talaʻaga o le tatou fetu fetu.