اينڊريو ڪراس، هڪ شوقي سائنسدان، 180 سال اڳ ناقابل تصور ڪيو: هن حادثي سان زندگي پيدا ڪئي. هن ڪڏهن به واضح طور تي اهو نه چيو ته هن جون ننڍيون مخلوقون ايٿر مان پيدا ٿيون آهن، پر هو ڪڏهن به اهو سمجهڻ جي قابل نه هو ته اهي ڪٿان پيدا ٿيا آهن جيڪڏهن اهي آسمان مان پيدا نه ڪيا ويا آهن.
ڪراس خاندان جي وڏي انگلش جائداد وراثت ۾ ملي، جيڪا فني ڪورٽ جي نالي سان مشهور آهي، سندس والدين جي وفات کان پوءِ. ڪراس پراڻي جاگير جي ميوزڪ روم کي پنهنجي ڪمري ۾ تبديل ڪيو "اليڪٽرڪ روم" هڪ ليبارٽري جتي هن ڪيترن سالن کان ڪيترائي تجربا ڪيا.
فضائي بجليءَ تي تحقيق ڪرڻ لاءِ، هن هڪ وڏو سامان ٺاهيو، ۽ هو انهن پهرين ماڻهن مان هڪ هو، جن بجليءَ جا وڏا وولٽڪ اسٽيڪ ٺاهيا. پر اهو معدنيات کي مصنوعي طور تي ٺاهڻ جي بظاهر غير معمولي تجربن جو تسلسل هوندو جيڪو تاريخ ۾ سندس منفرد مقام کي مهر ڪري ڇڏيندو.
اينڊريو ڪراس جي زال ڪرنيليا ڪتاب ۾ لکيو "يادگار، سائنسي ۽ ادبي، اينڊريو ڪراس، برقيات جي"سندس وفات کان ڪجهه سال پوءِ 1857ع ۾ ڇپيو.
”سال 1837ع ۾ مسٽر ڪراس اليڪٽررو-ڪرسٽالائيزيشن تي ڪجهه تجربا ڪري رهيو هو، ۽ انهن تحقيقن دوران، حشرات انهن حالتن ۾ ظاهر ٿيا جن کي عام طور تي جانورن جي زندگيءَ لاءِ موتمار قرار ڏنو ويو. مسٽر ڪراس انهن ظهور جي حقيقت کي بيان ڪرڻ کان وڌيڪ ڪڏهن به نه ڪيو، جيڪي هن لاءِ بلڪل غير متوقع هئا، ۽ جنهن جي حوالي سان هن ڪڏهن به ڪو نظريو پيش نه ڪيو هو.
هن ”حشرات“ اصل ۾ هڪ تجربي ۾ ٺاهيو ويو جنهن ۾ پاڻيءَ جو هڪ مرکب، پوٽاسا جو سليڪيٽ ۽ هائيڊروڪلورڪ ايسڊ ٻرندڙ ويسوويس پٿر تي اڇلايو ويو جنهن کي وولٽڪ بيٽري سان جڙيل ٻن تارن سان مسلسل برقي ڪيو ويو. ڪراس لکي ٿو، "هن سيال کي متعارف ڪرائڻ جو مقصد هڪ ڊگهو مسلسل برقي عمل ۾ هڪ سوراخ ٿيل پٿر جي مداخلت سان ٺهڪندڙ هو، جيڪڏهن ممڪن هجي ته سليڪا جا ڪرسٽل، پر اهو ناڪام ٿي ويو."
طريقيڪار نتيجا پيدا نه ڪيو جنهن جي ڪراس اميد ڪئي هئي، پر ان جي بدران ڪجهه غير متوقع طور تي مليو. ڪراس تجربي جي 14 هين ڏينهن تي برقي پٿر جي مرڪز مان ننڍڙا، سفيد نڪتل دريافت ڪيا.
18 هين ڏينهن تي ڪراس نوٽ ڪيو ته واڌ ويجهه وڌي چڪي هئي، ۽ هاڻي ڊگهي هئي "فلامنٽس" انهن مان پروجيڪٽ. اهو فوري طور تي واضح ٿي چڪو هو ته اهي مصنوعي معدنيات نه هئا جيڪي ڪراس ٺاهڻ جي ڪوشش ڪري رهيا هئا، بلڪه ڪجهه شيون جيڪي سمجھڻ کان انڪار ڪري رهيا هئا.
ڪراس ڏٺو، ”ڇويهين ڏينهن تي، اهي ظهور هڪ مڪمل حشري جي صورت اختيار ڪري ويا، جيڪي ڪجهه ٿنڀن تي بيٺا هئا، جن ان جي دم ٺاهي هئي. انهيءَ عرصي تائين مون کي ڪو به تصور نه هو ته اهي ظاهر هڪ شروعاتي معدني ٺهڻ کان سواءِ ٻيو ڪجهه آهن. اٺين تاريخ تي، هنن ننڍڙن جاندارن پنهنجون ٽنگون هلايون. مون کي هاڻي چوڻ گهرجي ته مان ٿورو حيران نه ٿيو آهيان. ٿورن ڏينهن کان پوءِ، هنن پاڻ کي پٿر کان ڌار ڪيو، ۽ خوشيءَ سان هلڻ لڳا.
ايندڙ ڪجهه هفتن دوران پٿر تي لڳ ڀڳ هڪ سئو عجيب ڪيڙا ٺهيا. جڏهن انهن جو مطالعو خوردبيني هيٺ ڪيو ويو، اينڊريو ڪراس دريافت ڪيو ته ننڍين کي ڇهه ٽنگون ۽ وڏن کي اٺ آهن. هن جاندارن کي اينٽومولوجسٽ جي ڌيان ڏانهن آندو، جن اهو طئي ڪيو ته اهي ڪڙيون آهن جن جو تعلق Acarus نسل سان آهي. انهن جو حوالو ڏنو ويو آهي 'Acarus Electricus' اينڊريو ڪراس جي يادگيرين ۾، جيتوڻيڪ اهي وڌيڪ عام طور تي سڃاتل آهن 'Acari Crossii.'
هن لکيو ”هتي اختلاف نظر اچن ٿا ته ڇا اهي هڪ ڄاتل سڃاتل نسل آهن. ڪجهه چون ٿا ته اهي نه آهن. مون ڪڏهن به انهن جي پيدائش جي سبب تي ڪا راءِ نه ڏني آهي، ۽ هڪ تمام سٺو سبب آهي - مان هڪ ٺاهي نه سگهيو آهيان.
سڀ کان آسان حل، هن واقعي جي حساب سان بيان ڪيو، ”ڇا اهي فضا ۾ ترندڙ حشرات جي ذخيري مان نڪرندا آهن ۽ بجليءَ جي عمل سان نڪرندا آهن. اڃان تائين، مان تصور نه ڪري سگهيو آهيان ته هڪ ovum filaments ڪڍي سگهي ٿو، يا اهي filaments bristles بڻجي سگهن ٿا، ۽ ان کان علاوه، مان ڳولي نه سگهيو آهيان، ويجهي امتحان تي، هڪ خول جي باقي رهي."
ڪراس پنهنجو تجربو ڪيترائي ڀيرا ورجايو، هر ڀيري مختلف مواد جو استعمال ڪيو، پر هو ساڳيا نتيجا کڻي آيو. هو اهو ڏسي حيران ٿي ويو هو ته حشرات کي ڪاسٽڪ جي مٿاڇري جي هيٺان ڪيترائي انچ وڌي رهيا هئا، ڪجهه حالتن ۾ برقي مائع، پر انهن مان نڪرڻ کان پوء واپس ڦيرايو ويو ته اهي تباهه ٿي ويا.
ٻي صورت ۾، هن سامان کي هڪ اعلي کلورين ماحول سان ڀريو. انهن حالتن ۾، حشرا اڃا به ٺهيل آهن ۽ ڪنٽينر جي اندر ٻن سالن تائين برقرار رهيا، پر اهي ڪڏهن به نه هليا ويا ۽ نه ئي زندگي جي ڪا نشاني ظاهر ڪئي.
"انهن جي شروعاتي شڪل هڪ تمام ننڍڙو اڇو گول گول آهي، جيڪو برقي جسم جي مٿاڇري تي ٺهيل آهي، ڪڏهن ڪڏهن مثبت آخر ۾، ڪڏهن منفي آخر ۾، ۽ ڪڏهن ڪڏهن ٻنهي جي وچ ۾، يا برقياتي ڪرنٽ جي وچ ۾؛ ۽ ڪڏهن ڪڏهن سڀني تي،“ ڪراس وضاحت ڪئي.
هي اسپيڪ ڪجهه ڏينهن ۾ عمودي طور تي وڏو ۽ ڊگھو ٿئي ٿو، ۽ سفيد لچڪدار تارن کي ڪڍي ٿو، جيڪي گهٽ طاقت واري لينس ذريعي ڏسي سگهجن ٿا. ان کان پوء پهريون ڀيرو جانورن جي زندگيء جو ظاهر اچي ٿو. جڏهن هڪ سٺي نقطي کي استعمال ڪيو ويندو آهي انهن تنتن کي ويجھو ڪرڻ لاءِ، اهي سڪي ويندا آهن ۽ ٽٽندا آهن جيئن ماس تي زوفائٽس، پر ان نقطي کي هٽائڻ کان پوءِ ٻيهر وڌي ويندا آهن.
ٿورن ڏينهن کان پوءِ، اهي تارا پيرن ۽ ٿنڀن ۾ پکڙجن ٿا، ۽ هڪ مڪمل ايڪرس نڪرندو آهي، جيڪو پاڻ کي پنهنجي ڄمڻ واري جاءِ کان الڳ ڪري ٿو، ۽ جيڪڏهن ڪنهن رطوبت جي هيٺان، بجليءَ جي تار تي چڙهندو آهي، ۽ برتن مان ڀڄي نڪرندو آهي، ۽ پوءِ نمي تي کارائيندو آهي. يا برتن جي ٻاهران، يا ڪاغذ تي، ڪارڊ، يا ان جي آس پاس ۾ ٻيو مواد.
1849ع ۾ ليکڪ هيرئيٽ مارٽنيو کي لکيل خط ۾، ڪراس نوٽ ڪيو ته مٽيءَ جي ظاهري شڪل بجليءَ سان پيدا ٿيندڙ معدنيات سان ڪيئن ملي ٿي. "انهن مان گھڻن ۾،" هن وضاحت ڪئي، ”وڌيڪ خاص ڪري سلفيٽ آف ليم، يا سلفيٽ آف اسٽرونڊيا جي ٺهڻ ۾، ان جي شروعات هڪ اڇي ڌاڙيءَ سان ڪئي ويندي آهي: تنهنڪري اهو اڪرس جي پيدائش ۾ آهي. هي معدني اسپڪ عمودي طور تي وڏو ۽ ڊگهو ٿئي ٿو: ائين ئي اهو ايڪرس سان ٿئي ٿو. پوءِ معدني سفيد تنت ڪڍي ٿو: ائين ئي اڪارس اسپيڪ به ڪري ٿو. هينئر تائين اهو معلوم ڪرڻ ڏکيو آهي ته شروعاتي معدني ۽ جانور جي وچ ۾ فرق؛ پر جيئن ته اهي تنت هر هڪ ۾ وڌيڪ واضح ٿي ويندا آهن، معدنيات ۾ اهي سخت، چمڪندڙ، شفاف ڇهه رخا پرزم بڻجي ويندا آهن. جانورن ۾، اهي نرم آهن ۽ تنت وارا آهن، ۽ آخرڪار حرڪت ۽ زندگي سان نوازيو ويو آهي.
