De Ebers Papyrus is een medisch dossier uit het oude Egypte dat meer dan 842 behandelingen biedt voor ziekten en ongevallen. Het richtte zich met name op het hart, de luchtwegen en diabetes.
De Papyrus is bijna 68 meter lang en 21 centimeter breed. Het is momenteel gehuisvest in de Universiteitsbibliotheek van Leipzig in Duitsland. Het is verdeeld in 12 regels. Het is vernoemd naar de beroemde egyptoloog Georg Ebers en zou tussen 30 en 22 voor Christus zijn gemaakt tijdens het bewind van de Egyptische koning Amenopis I.
De Ebers-papyrus wordt beschouwd als een van de oudste en meest uitgebreide medische documenten van Egypte. Het biedt een kleurrijke blik in de oude Egyptische geneeskunde en toont een samensmelting van de wetenschappelijke (bekend als de rationele benadering) en de magisch-religieuze (bekend als de irrationele methode). Het is op grote schaal onderzocht en bijna vijf keer opnieuw vertaald, en wordt erkend met een aanzienlijk inzicht in de culturele wereld van het oude Egypte tussen de 14e en 16e eeuw voor Christus.
Hoewel de Ebers-papyrus een schat aan medische kennis bevat, is er slechts een kleine hoeveelheid bewijs over hoe het werd ontdekt. Het was oorspronkelijk bekend als de Assasif Medical Papyrus van Thebe voordat het werd gekocht door Georg Ebers. Het is net zo fascinerend om te leren hoe het in de handen van Geog Ebers kwam als om te leren over de medische en spirituele behandelingen die het bespreekt.
De mythe en de geschiedenis van de Ebers Papyrus
Volgens de legende gingen Georg Ebers en zijn rijke sponsor Herr Gunther in 1872 een zeldzame collectiewinkel binnen die gerund werd door een verzamelaar genaamd Edwin Smith in Luxor (Thebe). De Egyptologische gemeenschap had gehoord dat hij op vreemde wijze de Assasif Medical Papyrus had verkregen.
Toen Ebers en Gunther arriveerden, stelden ze vragen over de bewering van Smith. Smith kreeg hen een medische papyrus gewikkeld in mummielinnen. Hij verklaarde dat het werd ontdekt tussen de benen van een mummie in het El-Assasif-district van de Thebaanse necropolis. Zonder verder oponthoud kochten Ebers en Gunther de medische papyrus en in 1875 publiceerden ze het onder de naam Facsimile.
Hoewel het de vraag is of de medische papyrus van Ebers authentiek was of een verfijnde vervalsing, blijft het een feit dat Georg Ebers de papyrus van Assasif verwierf en een van de grootste medische teksten in de geschiedenis schreef.
De medische papyrus werd geproduceerd door Ebers in een kleurenfoto in twee delen, compleet met een hiëroglifische vertaling van Engels naar Latijn. De Duitse vertaling van Joachim verscheen kort na de publicatie ervan in 1890, gevolgd door H. Wreszinski's vertaling van het hiëratisch in hiërogliefen in 1917.
Vier andere Engelse vertalingen van de Ebers Papyrus werden voltooid: de eerste door Carl Von Klein in 1905, de tweede door Cyril P. Byron in 1930, de derde door Bendiz Ebbel in 1937 en de vierde door arts en geleerde Paul Ghalioungui. Ghalioungui's kopie is nog steeds de meest uitgebreide moderne vertaling van de papyrus. Het wordt ook beschouwd als een van de meest waardevolle publicaties over de Ebers Papyrus.
Ondanks verschillende pogingen om de Ebers-papyrus nauwkeurig te interpreteren, blijft de papyrus zelfs de meest ervaren egyptologen ontgaan. Er is een groot aantal genezingen gevonden van wat er in de afgelopen 200 jaar is vertaald, wat inzicht geeft in de oude Egyptische beschaving.
De Ebers Papyrus: wat hebben we geleerd?
Zoals eerder vermeld, was de Egyptische medische wereld verdeeld in twee categorieën: "rationele methoden", die behandelingen waren gebaseerd op moderne wetenschappelijke principes, en "irrationele methoden", waarbij magisch-religieuze overtuigingen betrokken waren met amuletten, bezweringen en geschreven spreuken die betrekking hadden op oude Egyptische goden. Er was in die tijd tenslotte een significant verband tussen magie, religie en medisch welzijn als een holistische ervaring. Er bestond niet zoiets als een bacteriële of virale infectie; alleen de toorn van de goden.
Hoewel de Ebers-papyrus dateert uit de 16e eeuw voor Christus (1550-1536 voor Christus), suggereert taalkundig bewijs dat de tekst afkomstig is uit oudere bronnen die teruggaan tot de 12e dynastie van Egypte. (Van 1995 tot 1775 voor Christus). De Ebers-papyrus is geschreven in het hiëratisch, een cursief verkorte versie van hiërogliefen. Het heeft 877 rubrieken (sectiekoppen) in rode inkt, gevolgd door zwarte tekst.
De Ebers Papyrus bestaat uit 108 kolommen genummerd 1-110. Elke kolom heeft tussen de 20 en 22 regels tekst. Het manuscript wordt afgesloten met een kalender waaruit blijkt dat het in het negende jaar van Amenophis I is geschreven, wat impliceert dat het in 1536 voor Christus is gemaakt.
Het bevat een schat aan kennis over anatomie en fysiologie, toxicologie, spreuken en diabetesmanagement. Tot de behandelingen in het boek behoren die voor de behandeling van door dieren overgedragen ziekten, irriterende planten en minerale vergiften.
Het merendeel van de papyrus is gericht op therapie door het gebruik van kompressen, lotions en andere medische middelen. Het heeft 842 pagina's met medicinale behandelingen en voorschriften die kunnen worden gecombineerd om 328 mengsels voor verschillende ziekten te maken. Er is echter weinig tot geen bewijs dat deze mengsels voorafgaand aan het recept zijn beoordeeld. Sommigen geloven dat dergelijke brouwsels werden geïnspireerd door de associatie van bepaalde elementen met de goden.
Volgens archeologisch, historisch en medisch bewijs bezaten oude Egyptische artsen de kennis en vaardigheden om hun patiënten rationeel te behandelen (behandelingen gebaseerd op moderne wetenschappelijke principes). Toch kan de wens om magisch-religieuze rituelen (irrationele methoden) te combineren een culturele vereiste zijn geweest. Als de praktische toepassingen faalden, konden de oude medische artsen zich altijd wenden tot de spirituele manieren om uit te leggen waarom een behandeling niet werkte. Een voorbeeld is te vinden in een vertaling van een verkoudheidsgenezende spreuk:
"Stroom eruit, stinkende neus, stroom eruit, zoon van stinkende neus! Stroom eruit, jij die botten breekt, vernietig de schedel en maak de zeven gaten van het hoofd ziek!” (Ebers Papyrus, regel 763)
De oude Egyptenaren besteedden veel aandacht aan het hart en het cardiovasculaire systeem. Ze dachten dat het hart verantwoordelijk was voor het reguleren en transporteren van lichaamsvloeistoffen zoals bloed, tranen, urine en sperma. De Ebers-papyrus heeft een uitgebreide sectie met de titel "het boek van harten" die de bloedtoevoer en slagaders beschrijft die verbinding maken met elk deel van het menselijk lichaam. Het noemt ook mentale problemen zoals depressie en dementie als belangrijke bijwerkingen van een zwak hart.
De papyrus bevat ook hoofdstukken over gastritis, zwangerschapsdetectie, gynaecologie, anticonceptie, parasieten, oogproblemen, huidaandoeningen, chirurgische behandeling van kwaadaardige tumoren en botvorming.
Er is één specifieke paragraaf in de uitleg van de papyrus over bepaalde kwalen waarvan de meeste deskundigen geloven dat het een nauwkeurige verklaring is over hoe diabetes kan worden geïdentificeerd. Bendix Ebbell vond bijvoorbeeld dat Rubriek 197 van de Ebers Papyrus overeenkwam met de symptomen van diabetes mellitus. Zijn vertaling van de tekst van Ebers is als volgt:
“Als je iemand die ziek is (in) het centrum van zijn wezen onderzoekt (en) is zijn lichaam gekrompen met ziekte op zijn limiet; als je hem niet onderzoekt en je vindt wel ziekte in (zijn lichaam behalve het oppervlak van zijn ribben waarvan de leden als een pil zijn, moet je dit in je huis -een spreuk- tegen ziekte reciteren; je moet je dan ook voorbereiden op hem ingrediënten om het te behandelen: bloedsteen van Elephantine, gemalen; rood graan; johannesbrood; koken in olie en honing; het moet door hem worden gegeten gedurende de vier ochtenden voor de onderdrukking van zijn dorst en voor het genezen van zijn dodelijke ziekte." (Ebers Papyrus, Rubriek nr. 197, kolom 39, regel 7).
Hoewel bepaalde secties uit de Ebers-papyrus soms als mystieke poëzie lezen, vertegenwoordigen ze ook de eerste pogingen tot diagnose die lijken op die in de huidige medische boeken. De Ebers Papyrus, net als vele andere papyri, moeten niet worden genegeerd als theoretische gebeden, maar eerder als praktische richtlijnen die van toepassing zijn op de oude Egyptische samenleving en tijd. In een tijd waarin men dacht dat menselijke ellende door de goden werd veroorzaakt, waren deze boeken medicinale remedies voor ziekten en verwondingen.
De Ebers Papyrus biedt waardevolle informatie over onze huidige kennis van het oude Egyptische leven. Zonder de Ebers-papyrus en andere teksten zouden wetenschappers en historici alleen maar mummies, kunst en graven hebben om mee te werken. Deze items kunnen helpen met empirische feiten, maar zonder enige schriftelijke documentatie over de wereld van hun versie van geneeskunde, zou er geen referentie zijn voor de uitleg van de oude Egyptische wereld. Er is echter nog steeds enige argwaan over het papier.
De twijfel
Gezien de talrijke pogingen om de Ebers Papyrus sinds de ontdekking ervan te vertalen, werd lang gedacht dat de meeste van zijn woorden verkeerd werden begrepen vanwege het vooroordeel van elke vertaler.
De Ebers-papyrus is volgens Rosalie David, hoofd van het KNH-centrum voor biologische Egyptologie aan de Universiteit van Manchester, mogelijk nutteloos. Rosalie verklaarde in haar Lancet-paper uit 2008 dat onderzoek naar Egyptische papyri was een beperkte en moeilijke bron vanwege de uiterst kleine fractie van het werk waarvan wordt aangenomen dat het constant is gedurende 3,000 jaar beschaving.
David gaat verder met te zeggen dat huidige vertalers problemen hebben gehad met de taal in de kranten. Ze merkt ook op dat de identificatie van woorden en vertalingen in de ene tekst vaak in tegenspraak is met de vertaalde inscripties in andere teksten.
Vertalingen moeten in haar perspectief verkennend blijven en niet worden afgerond. Vanwege de uitdagingen die Rosalie David noemde, hebben de meeste geleerden zich geconcentreerd op het analyseren van de gemummificeerde skeletresten van individuen.
Anatomisch en radiologisch onderzoek op Egyptische mummies hebben echter meer bewijs aangetoond dat oude Egyptische artsen zeer bekwaam waren. Deze onderzoeken toonden gerepareerde breuken en amputaties, wat aantoont dat oude Egyptische chirurgen bedreven waren in chirurgie en amputatie. Er is ook ontdekt dat de oude Egyptenaren bedreven waren in het maken van grote prothetische tenen.
Mummieweefsel-, bot-, haar- en tandmonsters werden geanalyseerd met behulp van histologie, immunocytochemie, enzymgekoppelde immunosorbenttest en DNA-analyse. Deze tests hielpen bij het identificeren van ziekten die de gemummificeerde personen troffen. Bepaalde aandoeningen die in de opgegraven mummies werden geïdentificeerd, werden behandeld met farmaceutische behandelingen die in medische papyri worden genoemd, wat aantoont dat sommige, zo niet alle, medicijnen die in geschriften worden vermeld, zoals de Ebers-papyrus, mogelijk succesvol waren.
Medische papyri, zoals de Ebers Papyrus, leveren bewijs voor de oorsprong van de Egyptische medische en wetenschappelijke literatuur. Zoals Veronica M. Pagan opmerkt in haar artikel over World Neurosurgery:
“Deze rollen werden gebruikt om informatie van generatie op generatie door te geven, vermoedelijk bij de hand gehouden tijdens oorlogen en gebruikt als referentie in het dagelijks leven. Zelfs met deze buitengewone rollen is het waarschijnlijk dat medische kennis boven een bepaalde graad verbaal van meester op leerling werd overgedragen” (Pagan, 2011)
Nader onderzoek van de Ebers Papyrus, evenals de vele andere die er zijn, helpt academici om het verband te zien tussen het spirituele en wetenschappelijke in de vroege oude Egyptische medische kennis. Het stelt iemand in staat om de enorme hoeveelheid wetenschappelijke kennis te begrijpen die in het verleden bekend was en die van generatie op generatie is doorgegeven. Het zou eenvoudig zijn om het verleden te negeren en te geloven dat alles wat nieuw is in de eenentwintigste eeuw is ontwikkeld, maar dit is misschien niet het geval.
Laatste woorden
Rosalie David daarentegen dringt aan op meer onderzoek en staat sceptisch tegenover de rollen en hun helende vermogens. Het is tegenwoordig maar al te gemakkelijk voor individuen om oude medische behandelingen te negeren. De vorderingen die zijn gemaakt, zijn zo ver gevorderd dat de dodelijkste ziekten en aandoeningen staan op de rand van uitsterven. Deze verbeteringen daarentegen worden alleen bewonderd door degenen die in de eenentwintigste eeuw leven. Bedenk wat een persoon uit de 45e eeuw zou kunnen denken van de praktijken van vandaag.
Het zal immers fascinerend zijn om te zien of hedendaagse medische procedures in de westerse wereld zullen worden beschouwd als:
“Een mengsel van culturele en ideologische geneeswijzen, bedacht om kwalen te verlichten die een strakke lijn vormden tussen hun polytheïstische goden en de onzichtbare godheid die bekend staat als 'wetenschap'. Als deze mensen maar hadden geweten dat de milt en appendix de meest vitale organen waren, waren ze misschien meer dan alleen maar neofieten uit de 21e eeuw.”
Een sentiment dat wij in de huidige wereld als zowel dom als minachtend zouden beschouwen, maar dat onze voorouders historisch en archeologisch acceptabel kunnen vinden. Misschien is er context nodig voor de oude Egyptenaren in dit verband. De oude goden en hun genezingsprocedures waren echt in hun wereld.
