Hattusa, soms gespeld als Hattusha, is een historische stad in de Turkse Zwarte Zeeregio, vlakbij het moderne Boğazkale, in de provincie Çorum. Deze oude stad was vroeger de hoofdstad van het Hettitische rijk, dat in de oudheid werd beschouwd als een van de grootste supermachten ter wereld.
De Egyptenaren verwees naar de Hettieten als een grote mogendheid, naast Assyrië, Mitani en Babylon, in de 14e eeuw voor Christus Amarna Letters, en beschouwde ze als gelijken. Hattusa is gemaakt door de Hatti, een inheemse stam die in het gebied woonde voordat de Hettieten arriveerden. De oorsprong van de Hettieten is nog onbekend.
Hattusa: Het begin
De Hatti bouwden rond het derde millennium voor Christus een stadstaat rond Hattusa. Hattusa was in die tijd een van de vele kleine stadstaten in de regio. Kanesh, dat in de buurt van Hattusa ligt, is een andere potentiële Hatti-stadstaat. De Assyriërs zouden rond 2000 voor Christus een handelskolonie hebben gesticht en het woord Hattusa werd voor het eerst ontdekt in geschreven teksten uit deze periode.
De geschiedenis van Hattusa eindigde rond 1700 voor Christus. Gedurende deze tijd heeft Anitta, een koning van Kussara, de stad veroverd en vervolgens met de grond gelijk gemaakt (een stadstaat waarvan de locatie nog moet worden geïdentificeerd). De koning zou een inscriptie hebben achtergelaten waarin hij zijn triomf over Hattusa verkondigde en het land vervloekte waarop de stad stond, evenals iedereen die daar mag herbouwen en regeren. Anitta was een Hettitische heerser of voorouder van de latere Hettieten.
Het is ironisch dat Hattusa halverwege de 17e eeuw voor Christus werd gekoloniseerd door Hattusili, een Hettitische monarch die ook bekend staat als 'Man van Kussara'. Hattusili betekent "Een van Hattusa", en het is mogelijk dat deze vorst deze naam aannam tijdens zijn bezetting van Hattusa. Bij gebrek aan documenten is het niet bekend of Anitta de stad heeft herbouwd nadat deze was verwoest. Dit roept de vraag op of Hattusili, net als Anitta, geweld moest gebruiken om Hattusa in te nemen of gewoon op de grond moest bouwen. overblijfselen van de oude stad.
Hattusa-structuren
Wat meer bekend is, is dat de Hettieten bekendheid kregen in de regio, een rijk stichtten en Hattusa als hun keizerlijke zetel vestigden. In Hattusa werden in deze periode monumentale bouwwerken gebouwd, waarvan de ruïnes nog steeds te zien zijn. Zo werd ontdekt dat de stad werd bewaakt door een massieve muur van meer dan 8 kilometer lang. Verder werd de topstad beschermd door een dubbele muur met bijna honderd torens.
Deze muur heeft vijf poorten, waaronder de bekende Leeuwenpoort en de Sphinx's Hek. Hattusa heeft naast deze verdedigingsgebouwen ook een overvloed aan tempels opgeleverd. De Grote Tempel, gelegen in de benedenstad en dateert uit de 13e eeuw voor Christus, is de best bewaard gebleven tempel.
Archeologen ontdekten in 2,300 ook een 2016 jaar oude verborgen tunnel in Hattusa. Volgens de onderzoekers werd hier eerder een spijkerschrifttablet ontdekt, met een koning die de priesters instrueerde over wat ze moesten doen tijdens de ceremonies. Dit verborgen tunnel een heilig doel had kunnen hebben.”
Een ander intrigerend kenmerk in Hattusa is de raadselachtige grote groene rots die door de lokale bevolking bekend staat als de "verlangensteen". Men denkt dat de massieve rots serpentijn of nefriet is, wat betekent dat het geen gewone steen in het gebied is. Niemand weet zeker waarvoor de steen werd gebruikt.
Hattusa's val
De val van het Hettitische rijk begon in het midden van de 13e eeuw voor Christus, voornamelijk als gevolg van de opkomst van zijn oostelijke buren, de Assyriërs. Bovendien kunnen invasies door vijandige groepen zoals de Zeevolken en de Kaska ondermijnde het Hettitische rijk, wat uiteindelijk leidde tot zijn ondergang in het eerste deel van de 12e eeuw voor Christus. Hattusa werd 'gevangen' genomen door de Kaska's in 1190 voor Christus, en werd geplunderd en verbrand.
Hattusa werd 400 jaar verlaten voordat het werd hervestigd door de Frygiërs. De site bleef een stad tijdens de Hellenistische, Romeinse en Byzantijnse eeuwen, hoewel de gouden dagen al lang voorbij waren.
Ondertussen verslechterden de Hettieten en uiteindelijk verdwenen, met uitzondering van enkele vermeldingen in de Bijbel en bepaalde Egyptische gegevens. De Hettieten en hun stad, Hattusa, werden voor het eerst herontdekt door de moderne samenleving in de negentiende eeuw, toen de opgravingen begonnen in Boğazkale.
