Onderzoeker Jared Diamond in zijn boek Instorten (2005), veronderstelde dat het verwijderen van vegetatie en overbevolking van ratten resulteerde in enorme erosie, een grote schaarste aan hulpbronnen en voedsel, en uiteindelijk de ineenstorting van de Rapanui Society of Easter Island - een hypothese die de meeste reguliere onderzoekers geloven.
Maar een nieuwe studie over de prehistorie van Paaseiland (Rapa Nui), uitgevoerd door een internationaal team van wetenschappers en archeologen van het Moesgaard Museum in Aarhus, Denemarken; de Universiteit van Kiel, in Duitsland, en de Pompeu Fabra Universiteit van Barcelona, in Spanje, hebben iets anders ontdekt. In verschillende delen van het eiland vonden ze een reeks oude graven die sporen van rood pigment bevatten.
De nieuwe gegevens die door deze studie worden gepresenteerd, zijn gepubliceerd in het tijdschrift Het Holoceen, suggereert dat het verhaal van de ineenstorting van Rapanui anders had kunnen gebeuren. Onderzoekers zeggen dat de productie van roodachtig pigment een belangrijk aspect van het culturele leven van de inwoners van Pascua bleef ondanks drastische veranderingen in het ecosysteem en de omgeving.
Een geweldige pigmentproductie
Paaseiland is over de hele wereld beroemd, vooral vanwege zijn gigantische mensachtige beelden, de moai, afbeeldingen van de voorouders van het Rapanui-volk. Maar naast beelden produceerden de bewoners van Paaseiland ook een roodachtig pigment, gebaseerd op rode oker, dat ze aanbrachten op grotschilderingen, rotstekeningen, moai… en ook in begrafenissen.
Hoewel de aanwezigheid van dit pigment al goed bekend was bij onderzoekers, waren de bron en het mogelijke productieproces onduidelijk. In de afgelopen jaren hebben archeologen op vier putlocaties opgegraven en wetenschappelijke studies uitgevoerd, wat suggereert dat er op het eiland grootschalige pigmentproductie heeft plaatsgevonden.
De putten met Pasen zijn rijk aan zeer fijne deeltjes ijzeroxiden, hematiet en maghemiet, mineralen met een heldere roodachtige kleur. Geochemische analyses die zijn uitgevoerd op microkoolwaterstoffen en fytolieten (resten van plantmassa) geven aan dat de mineralen zijn verhit, mogelijk om een nog helderdere kleur te krijgen. Sommige putjes waren verstopt, wat erop zou duiden dat ze zowel voor de productie als voor de opslag van deze pigmenten werden gebruikt.
De fytolieten die in de putten van Paaseiland worden gevonden, zijn voornamelijk afkomstig van Panicoideae, planten uit de onderfamilie van grassen. De onderzoekers denken dat deze fytolieten werden gebruikt als onderdeel van de brandstof die werd gebruikt om de pigmenten te verhitten.
De graven die op het eiland zijn onderzocht, dateren tussen 1200 en 1650. Bij Vaipú Este, de plek waar de meeste graven werden gevonden, ontdekten onderzoekers dat veel van hen zich bevonden waar eerder palmwortels waren gevonden, evenals in Poike, waar een andere graf werd gevonden. Dit suggereert dat de pigmentproductie plaatsvond na het schoonmaken en verbranden van de oude palmvegetatie.
Dit geeft aan dat, hoewel de palmboomvegetatie was verdwenen, de prehistorische populatie van Paaseiland de pigmentproductie voortzette, en wel op aanzienlijke schaal. Dit feit staat in contrast met de eerdere hypothese dat het opruimen van vegetatie resulteerde in sociale ineenstorting. De ontdekking geeft ons nieuwe inzichten in de flexibiliteit van mensen om om te gaan met veranderende omgevingsomstandigheden.
Conclusie
Uiteindelijk blijven de vragen: hoe zijn de Rapanui-mensen uitgestorven vanaf dat eiland? Waarom zijn ze abrupt verdwenen? Ook zijn er een aantal vragen over hun werkelijke herkomst, op het eiland is nog onbekend waar ze vandaan kwamen. Sociaal en cultureel vanuit alle aspecten hebben ze intelligentie en superioriteit getoond in de geschiedenis, maar hun plotselinge uitsterven zonder een spoor na te laten, blijft een groot mysterie tot op de dag van vandaag. Nu kunnen onze ogen slechts enkele van de toonaangevende sculpturen en ambachten zien die zijn achtergelaten door deze geweldige samenleving die ons zelfs vandaag de dag fascineren en verbazen.
