De Egyptische farao Achnaton stond bekend om een mislukte poging om een monotheïstische zonnecultus te creëren, maar sommigen geloven dat hij dezelfde man was als de profeet Mozes. Er zijn verschillende verwijzingen in de Bijbel die suggereren dat Mozes Egyptisch kan zijn geweest. De Hebreeuwse vorm van zijn naam, Moshe, wordt vergeleken met het Egyptische mesu, of mose, dat „zoon” betekent.
Ahmed Osman stelt dat Achnaton werd geboren in een koninklijk paleis, de zoon van Amenhotep III, maar werd bedreigd met moord door Amon-priesters omdat zijn moeder, koningin Tiye, niet de legitieme erfgename van de troon was. Hij werd het paleis uit gesmokkeld en opgevoed in het huishouden van zijn Israëlitische grootvader. Later verhuisde Achnaton naar Heliopolis voor zijn opleiding en vervolgens op 16-jarige leeftijd naar de hoofdstad van Thebe.
Hij werd verliefd op zijn halfzus Nefertiti, de erfgename van de troon, en werd mederegent door Amenhotep. Vervolgens zette hij de priesters van Amon tegen zich in het harnas door tempels te bouwen voor Aten, zijn nieuwe zonnegod, en uiteindelijk een grote tempel te bouwen in de stad Amarna.
Dit alles leidde tot een staatsgreep nadat Amenhotep stierf en Achnaton zich tegen de andere Egyptische goden keerde, Amons naam uit tempels en graven wiste en de geestelijkheid vervolgde. Toen het priesterschap en een groot deel van de bevolking tegen hem in opstand kwamen, werd Achnaton gedwongen met zijn volgelingen te vluchten naar de zuidelijke Sinaï. Hij woonde daar 25 jaar en sloot een alliantie met de Shasu (Midianite) bedoeïenen.
Later keerde Achnaton terug naar Egypte om de heerschappij van farao Ramses, die te machtig bleek, uit te dagen. Achnaton deed een tweede uittocht en was van plan te ontsnappen naar Kanaän en daar een machtsbasis te vestigen om zich voor te bereiden op de verovering van Egypte in de toekomst. Maar hij werd afgesneden door een leger onder koning Seti I, de zoon van Ramses. Achnaton stierf daar op een berg.
Het verhaal van de mislukte monotheïstische farao en zijn ballingschap werd zogenaamd verdraaid totdat het het verhaal van Mozes werd, die hielp om het Joodse geloof te vestigen. Osman stelt dat de meeste personages die in het Oude Testament worden beschreven in feite Egyptisch waren en dat de Tien Geboden gebaseerd waren op Spell 125 uit het Egyptische Dodenboek.
Een andere controversiële versie van deze theorie speculeert dat het monotheïsme van Achnaton slechts de prediking en profetieën van Mozes over één god beïnvloedde.
