थिया ("थिया" पनि भनिन्छ) नामक मंगल ग्रह पृथ्वीसँग ठोक्किएपछि छोडिएको भग्नावशेषबाट चन्द्रमा बनेको भनी वैज्ञानिकहरूले लामो समयदेखि विश्वास गर्दै आएका छन्। यो प्रलयकारी घटनालाई पृथ्वीले कसरी आफ्नो उपग्रह प्राप्त गर्यो भन्ने प्रमुख व्याख्याको रूपमा व्यापक रूपमा स्वीकार गरिन्छ, तर हाम्रो ग्रहको इतिहासमा यस गतिशील क्षणको बारेमा हामीलाई थाहा नभएका धेरै कुराहरू छन्।
जब अपोलो अन्तरिक्ष यात्रीहरूले चन्द्रमाको सतहको अन्वेषण गरे, उनीहरूले धेरै अनौठो चट्टानहरू भेट्टाए जुन ठाउँबाट बाहिर देखिन्थ्यो। यी कोणीय टुक्राहरूलाई "निलो-लूप" चट्टानहरू भनेर चिनिन्छ किनभने तिनीहरूको विशिष्ट नीलो-हरियो रंग र म्याग्निफिकेसन अन्तर्गत हेर्दा लुप गरिएको उपस्थिति।
यी विचित्र चट्टानहरू पहिलो पटक 14 मा अपोलो 1971 मिशनको क्रममा अन्तरिक्ष यात्रीहरूले चन्द्रमामा फेला पारेका थिए। त्यसबेलादेखि, वैज्ञानिकहरूले चन्द्रमामा अन्य विभिन्न साइटहरूमा यस्तै नमूनाहरू पहिचान गरेका छन्। तर तिनीहरू वास्तवमा के हुन्, र तिनीहरू कहाँबाट आएका थिए, रहस्य नै रह्यो।
जनवरी 2019 मा, अष्ट्रेलियाका वैज्ञानिकहरूले अपोलो 14 चन्द्रमा अवतरणका चालक दलले फिर्ता ल्याएको चट्टानको एक टुक्रा वास्तवमा पृथ्वीबाट उत्पन्न भएको खुलासा गर्दै एक चकित पार्ने खोज गरे।
वैज्ञानिकहरूले अर्थ एण्ड प्लानेटरी साइन्स लेटर्स जर्नलमा प्रकाशित लेखमा भनेका छन् कि यो चट्टान हाम्रो ग्रहसँग अरबौं वर्ष पहिले क्षुद्रग्रह ठोक्किएपछि पृथ्वीबाट चन्द्रमामा खसेको भग्नावशेषको अंश हुन सक्छ।
14 मा प्रक्षेपण गरिएको एपोलो 1971 मिशनको समयमा ढुङ्गाहरू संकलन गरिएको थियो र चन्द्रमामा सफलतापूर्वक अवतरण गर्ने तेस्रो अन्तरिक्ष मिशन थियो। एलन शेपर्ड, स्टुअर्ट रुसा र एडगर मिचेलले चन्द्रमाको परिक्रमा गर्न धेरै दिन वैज्ञानिक प्रयोग र अवलोकनहरू प्रदर्शन गरे, जबकि शेपर्ड र मिचेलले चन्द्रमाको सतहमा 33 घण्टाको अन्तरिक्ष पैदल यात्रामा भाग लिए।
थप रूपमा, अन्तरिक्ष यात्रीहरू लगभग 42 किलोग्राम चट्टानहरू लिएर फर्केका थिए। चन्द्रमाको भग्नावशेषको यो संग्रहले हामीलाई चन्द्रमाको संरचना र विकासको बारेमा धेरै जानकारी प्रदान गरेको छ।
यद्यपि यी केही तत्वहरूको हालैको अध्ययनले शेपर्ड र मिचेलले सङ्कलन गरेको कम्तीमा एउटा चन्द्रमाको ढुङ्गा पृथ्वीमा उत्पत्ति भएको हुनसक्ने संकेत गरेको छ।
पश्चिमी अस्ट्रेलियाको कर्टिन युनिभर्सिटीको स्कूल अफ अर्थ एण्ड प्लानेटरी साइन्सेसका प्राध्यापक अलेक्ज्याण्डर नेमचिनका अनुसार चन्द्रमाको एउटा चट्टानको संरचना ग्रेनाइटसँग मिल्दोजुल्दो छ, जसमा क्वार्ट्जको मात्रा धेरै छ। जबकि क्वार्ट्ज पृथ्वीमा सामान्य छ, यो चन्द्रमामा पत्ता लगाउन अविश्वसनीय रूपमा गाह्रो छ।
यसबाहेक, वैज्ञानिकहरूले चट्टानमा रहेको जिरकोन, पृथ्वी र चन्द्रमा दुवैमा उपस्थित नव-सिलिकेटहरूको समूहसँग सम्बन्धित खनिजको जाँच गरे। तिनीहरूले देखे कि चट्टानमा पहिचान गरिएको जिरकोन स्थलीय रूपहरूसँग मेल खान्छ तर चन्द्र सामग्रीमा पहिले पत्ता लागेको कुनै पनि कुरा होइन। वैज्ञानिकहरूले पत्ता लगाए कि चट्टान अक्सिडाइजिङ वातावरणमा विकसित भएको थियो, जुन चन्द्रमामा धेरै दुर्लभ हुनेछ।
नेम्चिनका अनुसार यी अवलोकनहरूले महत्त्वपूर्ण प्रमाण दिन्छ कि चट्टान चन्द्रमामा बनाइएको होइन, बरु पृथ्वीबाट उत्पन्न भएको हो। उनले चट्टान अस्थायी रूपमा चन्द्रमामा समान परिस्थितिमा विकसित भएको विचारलाई अस्वीकार गरेन, तर उनले निष्कर्ष निकाले कि यो अत्यन्तै अकल्पनीय थियो।
बरु, अन्वेषकहरूले फरक सम्भावना प्रस्ताव गरे। तिनीहरूले परिकल्पना गरे कि चट्टान यसको निर्माण पछि चन्द्रमामा स्थानान्तरण गरिएको थियो, सम्भावित रूपमा अरबौं वर्ष पहिले पृथ्वीसँग क्षुद्रग्रहको प्रभावको परिणामको रूपमा।
यस विचारका अनुसार, क्षुद्रग्रह अरबौं वर्ष पहिले पृथ्वीसँग ठोक्किएको थियो, भग्नावशेष र ढुङ्गाहरूलाई कक्षमा छोड्दै, जसमध्ये केही चन्द्रमामा अवतरण गरियो।
यो विचारले किन चट्टानमा चन्द्रमाको ग्रहको अवस्थाको सट्टा स्थलीय ग्रहीय परिस्थितिहरूसँग मिल्दो रासायनिक श्रृङ्खला भएको देखिन्छ। यसले अरबौं वर्ष पहिले पृथ्वीलाई परिवर्तन गर्ने बमबारीको क्रम सम्बन्धी विश्वासहरूसँग पनि मेल खान्छ।
धेरै विज्ञहरूका अनुसार क्षुद्रग्रह र उल्कापिण्डहरूले पृथ्वीको विकासको प्रारम्भिक चरणहरूमा प्रहार गरेको हुन सक्छ, जसले गर्दा यसको सतहमा ठूलो अवरोध आएको छ।
यसबाहेक, यो अवधिमा चन्द्रमा पृथ्वीको कम्तिमा तीन गुणा नजिक भएको अनुमान गरिएको छ, जसले गर्दा यी टक्करहरूको परिणामस्वरूप चन्द्रमा पनि उडान भग्नावशेषबाट प्रभावित भएको हुनसक्छ।
यदि यो विचार सही छ भने, Apollo 14 को टोलीले फिर्ता गरेको चट्टान अहिलेसम्म पत्ता लागेको सबैभन्दा पुरानो स्थलीय चट्टानहरू मध्ये एक हो। जिरकोन विश्लेषणले चट्टानको उमेर लगभग 4 बिलियन वर्ष राख्यो, यसलाई पश्चिमी अष्ट्रेलियामा सबैभन्दा पुरानो पृथ्वी चट्टानको रूपमा पाइने जिरकोन क्रिस्टल भन्दा अलि सानो बनाइयो।
यी प्राचीन ढुङ्गाहरू साना, नम्र ढुङ्गाहरू जस्तो देखिन सक्छन्, तर तिनीहरूसँग पृथ्वीको अस्तित्वको प्रारम्भिक चरणहरूको हाम्रो ज्ञानलाई परिवर्तन गर्ने क्षमता छ।
माथि, यो मुख्यधारा विज्ञान को एक सामान्य दृष्टिकोण थियो। तर यस खोजमा एक असाधारण क्याच छ। केही सिद्धान्तकारहरूका अनुसार ढुङ्गा प्राकृतिक रूपमा चन्द्रमाको सतहमा पुगेन, तर केही कृत्रिम माध्यमबाट। उनीहरूले यो दाबी गर्छन्, विश्वास गर्छन् सिलुरियन परिकल्पना.
सिलुरियन परिकल्पनाले मूलतया बताउँछ कि मानव हाम्रो ग्रहमा विकसित भएको पहिलो संवेदनशील जीवन रूपहरू होइनन् र यदि त्यहाँ 100 मिलियन वर्ष पहिले पूर्ववर्तीहरू थिए भने, व्यावहारिक रूपमा तिनीहरूका सबै प्रमाणहरू अहिले सम्म हराइसकेका थिए।
स्पष्ट पार्नको लागि, भौतिकशास्त्री र अनुसन्धान सह-लेखक एडम फ्रान्कले एट्लान्टिक टुक्रामा भने, "तपाईले समर्थन नगर्ने परिकल्पना प्रस्ताव गर्ने कागज प्रकाशित गर्नु प्रायः होइन।" अर्को शब्दमा, तिनीहरू टाइम लॉर्ड्स र लिजार्ड पिपलको पुरानो सभ्यताको अस्तित्वमा विश्वास गर्दैनन्। यसको सट्टा, तिनीहरूको लक्ष्य हामीले टाढाका ग्रहहरूमा पुरानो सभ्यताहरूको प्रमाण कसरी पत्ता लगाउन सक्छौं भनेर पत्ता लगाउनु हो।
यो तार्किक लाग्न सक्छ कि हामीले यस्तो सभ्यताको प्रमाण देख्नेछौं - आखिर, डायनासोरहरू 100 मिलियन वर्ष पहिले अस्तित्वमा थिए, र हामीलाई यो थाहा छ किनभने तिनीहरूका जीवाश्महरू पत्ता लगाइएका छन्। यद्यपि, तिनीहरू लगभग 150 मिलियन वर्ष भन्दा बढीको लागि थिए।
यो महत्त्वपूर्ण छ किनभने यो केवल यस काल्पनिक सभ्यताको भग्नावशेषहरू कति पुरानो वा फराकिलो हुनेछ भन्ने बारे मात्र होइन। यो कति लामो समयदेखि अस्तित्वमा छ भन्ने कुरा पनि हो। मानवता विश्वभर फैलिएको छ अचम्मको छोटो अवधिमा - लगभग 100,000 वर्ष।
यदि अर्को प्रजातिले पनि त्यस्तै गर्यो भने, हाम्रो भौगोलिक रेकर्डमा फेला पार्ने सम्भावना धेरै पातलो हुनेछ। फ्रान्क र उनका जलवायुविज्ञानी सह-लेखक गेभिन स्मिटको अनुसन्धानले गहिरो-समय सभ्यताहरू पत्ता लगाउने तरिकाहरू पत्ता लगाउने लक्ष्य राखेको छ।
त्यसोभए, के ती सिद्धान्तहरू सही हुन सक्छन्? के यो सम्भव छ कि लगभग 4 अरब वर्ष पहिले, हामी जस्तै एक उन्नत सभ्यता यस ग्रहमा फस्ट्यो र तिनीहरूले चन्द्र सतहलाई प्रभाव पार्न सक्षम भए? हामीलाई थाहा छ पृथ्वी 4.54 बिलियन वर्ष पुरानो भएको अनुमान छ, तर यो केवल एक अनुमान हो, कसैले पनि ठ्याक्कै निष्कर्ष निकाल्न सक्दैन कि पृथ्वी कहिले सृष्टि भयो, र यसको आफ्नै इतिहासमा कति सभ्यताहरू साक्षी थिए।
