စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ခေါင်းစဉ်များနှင့်စွယ်စုံကျမ်း “ ရှေးခေတ်ယဉ်ကျေးမှုများ၏လျှို့ဝှက်ချက်များ”, “ ပုံပြင်ပုံပြင်များ”ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်တွေရဲ့ထူးခြားတဲ့တွေ့ရှိချက်တွေအကြောင်းပြောနေတဲ့ရုပ်သံအစီအစဉ်များစွာ၊ ဒါကခေတ်သစ်လူသားကလွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်းထောင်ချီကလူတွေရဲ့လျှို့ဝှက်ချက်တွေကိုသိကျွမ်းပုံရတယ်။
သို့ရာတွင်၊ ရှေးခေတ်အခြေချနေထိုင်မှုများတွင် လက်တွေ့အားဖြင့် ဘာမျှမကျန်တော့သောကြောင့် ထူးခြားသောယဉ်ကျေးမှု၏လျှို့ဝှက်ချက်များစွာကို မေ့ပျောက်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ သုတေသီများသည် ပျောက်ကွယ်သွားသော လူ့ယဉ်ကျေးမှုများ၏ အသက်တာ၏ mosaic များကို စုဆောင်းရန် တစ်ခဏချင်း မရပ်တန့်ဘဲ အချိန်သည် သနားညှာတာမှုကင်းမဲ့ကာ ဆန်းကြယ်သော မေးခွန်းများအတွက် အဖြေကို ရှာဖွေရန် ပို၍ခက်ခဲလာသည်။
မာယာ (ဘီစီ ၂၀၀၀ - အေဒီ ၉၀၀)
တစ်ချိန်ကအင်အားကြီးမားသောမြို့ကြီးများကိုတည်ဆောက်ခဲ့သောလူများသည်သူတို့၏လျှို့ဝှက်ချက်အများစုကိုအချိန်၏ဖုံးကွယ်မှုနောက်ကွယ်မှဖုံးကွယ်ခဲ့ကြသည်။ မာယာများသည်သူတို့၏ကိုယ်ပိုင်ရေးသားနည်းစနစ်ကိုတီထွင်ခဲ့ပြီး၊ ရှုပ်ထွေးသောပြက္ခဒိန်ကိုဖန်တီးပြီးသင်္ချာတွက်ချက်မှုအတွက်ကိုယ်ပိုင်ပုံသေနည်းများရှိသည်။ သူတို့မှာကြီးမားတဲ့ပိရမစ်ပုံစေတီတွေစိုက်ထူပြီးသူတို့ရဲ့စိုက်ပျိုးမြေတွေအတွက်ဆည်မြောင်းစနစ်တွေဖန်တီးပေးတဲ့ကိုယ်ပိုင်အင်ဂျင်နီယာကိရိယာတွေရှိတယ်။
ယခုအချိန်ထိသိပ္ပံပညာရှင်များသည်ဤယဉ်ကျေးမှု၏မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်မှုကိုဖြစ်စေနိုင်သည့်အရာအပေါ်သူတို့၏ ဦး နှောက်ကိုအသုံးချနေကြသည်။ နောက်ဆုံးတော့မာယာတွေဟာသူတို့ရဲ့လက်ရှိအမေရိကအလယ်ပိုင်းဒေသတွေကိုဥရောပကိုခြေချတဲ့ဥရောပမရောက်မီကာလအတော်ကြာကတည်းကသူတို့ရဲ့အာဏာဆုံးရှုံးလာတယ်။ သုတေသီများ၏ယူဆချက်များအရဤအဖြစ်အပျက်များသည်ရှေးဟောင်းမြို့များကိုစွန့်ခွာသွားသောရလဒ်တစ်ခုအဖြစ် internecine စစ်ပွဲများကြောင့်ဖြစ်ရသည်။
အိန္ဒိယ (Harrap) ယဉ်ကျေးမှု (ဘီစီ ၃၃၀၀ - ဘီစီ ၁၃၀၀ ခန့်)
ဤယဉ်ကျေးမှုတည်ရှိစဉ်အတွင်းကမ္ဘာပေါ်ရှိလူ ဦး ရေအားလုံး၏ ၁၀% နီးပါးသည်ထိုအချိန်က Indus Valley တွင်လူ ၅ သန်းရှိသည်။ အိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုကို Harappan ယဉ်ကျေးမှု (Harappa မြို့၏နာမည်အရင်း) အရ Harappan ယဉ်ကျေးမှုဟုလည်းခေါ်သည်။ ဤအစွမ်းထက်သူများသည်ဖွံ့ဖြိုးပြီးသတ္တုလုပ်ငန်းတစ်ခုရှိခဲ့သည်။ ကံမကောင်းစွာပဲဒီယဉ်ကျေးမှုရဲ့လျှို့ဝှက်ချက်တွေထဲကတစ်ခုကျန်နေသေးတာကသူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်စာကိုပိုင်ဆိုင်ထားကြတယ်။
သို့သော်လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်းသုံးထောင်ခွဲခန့်က Harappans အများစုသည်အရှေ့တောင်ဘက်သို့ပြောင်းရွှေ့ရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပြီး၎င်းတို့၏မြို့များကိုစွန့်ခွာခဲ့ကြသည်။ သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့အဆိုအရဒီဆုံးဖြတ်ချက်အတွက်ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံးအကြောင်းအရင်းကတော့ရာသီဥတုအခြေအနေယိုယွင်းပျက်စီးခြင်းကြောင့်ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ရာစုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာပင်အခြေချနေထိုင်သူများသည်သူတို့၏ဘိုးဘေးဘီဘင်များ၏အောင်မြင်မှုများကိုမေ့သွားကြသည်။ Harappan ယဉ်ကျေးမှုအတွက်နောက်ဆုံးအဆုံးအဖြတ်ထိုးနှက်ချက်သည် Aryans များဖြစ်ပြီးဤတစ်ချိန်ကအင်အားကြီးသူများ၏နောက်ဆုံးကိုယ်စားလှယ်များကိုဖျက်ဆီးခဲ့သည်။
အီစတာကျွန်းတွင် Rapanui ယဉ်ကျေးမှု (အေဒီ ၁၂၀၀ ခန့် - ၁၇ ရာစုအစောပိုင်း)
သမုဒ္ဒရာထဲတွင်ဆုံးရှုံးသွားသောဤအပိုင်းအစသည်လျှို့ဝှက်ချက်များနှင့်ဒဏ္gendsာရီများစွာကိုသူ့အားဝိုင်းထားသည်။ ပညာရှင်အသိုင်းအ ၀ ိုင်းတွင်ယခုတိုင်အောင်ဤကျွန်းကိုပထမဆုံးလူ ဦး ရေမည်သူမည်ဝါနှင့် ပတ်သက်၍ ဆက်လက်ငြင်းခုံနေကြသည်။ ဗားရှင်းတစ်ခုအရ Rapa Nui (မြို့သားများသည် Easter Island ဟုခေါ်သည့်အတိုင်း) ပထမနေထိုင်သူများသည်အေဒီ ၃၀၀ ၀ န်းကျင်တွင်ရွက်လွှင့်ခဲ့သော Eastern Polynesia မှရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူများဖြစ်သည်။ ကြီးမား။ ခိုင်ခံ့သောလှေများပေါ်တွင်
Rapanui ၏ရှေးယဉ်ကျေးမှု၏ဘ ၀ နှင့် ပတ်သက်၍ ဘာမျှမသိရှိပါ။ ဤလူမျိုးများ၏အတိတ်ပါဝါကိုတစ်ခုတည်းသောသတိပေးချက်မှာရာစုနှစ်များစွာကတည်းကကျွန်းကိုတိတ်တဆိတ်စောင့်ရှောက်ခဲ့သော moai ၏ဧရာမကျောက်ရုပ်ထုများဖြစ်သည်။
Çatalhöyük (ဘီစီ 7100 မှ 5700 BC)
ကမ္ဘာ့ရှေးအကျဆုံးမြို့ကြီး။ အထင်ကြီးစရာပဲ မဟုတ်လား? Çatalhöyükသည် ခေတ်သစ်တူရကီတည်ရှိရာ နယ်မြေတွင် ခေတ်မီသော Neolithic ယဉ်ကျေးမှု (လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ကိုးထောင်ခွဲကျော်) ကာလအတွင်း တည်ဆောက်ခဲ့သည်။
ဤမြို့သည် ထိုခေတ်ကာလအတွက် တမူထူးခြားသော ဗိသုကာလက်ရာများ ရှိခဲ့သည်- လမ်းများမရှိ၊ အိမ်များအားလုံးသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု နီးကပ်စွာတည်ရှိပြီး ၎င်းတို့ကို အိမ်ခေါင်မိုးမှတဆင့် ဝင်ရောက်ရမည်ဖြစ်သည်။ သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ရှေးခေတ်မြို့ကြီးပြကြီး Çatalhöyükကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည် – ထိုနေရာတွင် လူတစ်သောင်းနီးပါး နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ခုနစ်ထောင်ခန့်က သူတို့၏ ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော မြို့ကို စွန့်ခွာစေခဲ့သည့်အရာမှာ မသိရသေးပေ။
Cahokia (ဘီစီ ၃၀၀ - အေဒီ ၁၄ ရာစု)
ဤရှေးဟောင်းအိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှု၏တစ်ခုတည်းသောသတိပေးချက်များမှာ Illinois ပြည်နယ် (USA) တွင်တည်ရှိသောအခမ်းအနားပုံများဖြစ်သည်။ အချိန်ကြာမြင့်စွာ Cahokia သည်မြောက်အမေရိကတိုက်၏အကြီးဆုံးမြို့တော်အခြေအနေကိုဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဤအခြေချဧရိယာသည် ၁၅ စတုရန်းကီလိုမီတာကျယ်ဝန်းပြီးလူပေါင်း ၄၀၀၀၀ သည်ဤနေရာတွင်နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ သိပ္ပံပညာရှင်များအဆိုအရငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုနှင့်ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများကြောင့်သန့်ရှင်းသောသန့်ရှင်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသောပြသနာများရှိခဲ့သောကြောင့်လူများသည်မြို့တော်ကိုစွန့်ခွာရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
Göbekli Tepe (အသက် ၁၂၀၀၀ ခန့်)
ဤဘုရားကျောင်းသည်လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သောအဆောက်အအုံတစ်ခုဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ငါတို့သိတဲ့တစ်ခုတည်းသောအရာကဘီစီ ၁၀၀၀၀ ၀ န်းကျင်ကတည်ဆောက်ခဲ့တာ။ တူရကီပိုင်နက်တွင်တည်ရှိသောဤရှုပ်ထွေးမှု၏ပုံမှန်မဟုတ်သောနာမည်ကိုဘာသာပြန်သည် “ အိုးကြီးကုန်း”မရ။ ယနေ့အထိဤဖွဲ့စည်းပုံ၏ ၅ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာစူးစမ်းလေ့လာထားပြီးဖြစ်သောကြောင့်ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များသည်မေးခွန်းများစွာအတွက်အဖြေရှာမရသေးပေ။
ခမာအင်ပါယာ (အေဒီ ၈၀၂ မှ ၁၄၃၁ ခန့်)
Angkor Wat သည်ကမ္ဘောဒီးယား၏အဓိကဆွဲဆောင်မှုဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်ကအေဒီ ၁၀၀၀ မှ ၁၂၀၀ အတွင်း၊ Angkor မြို့သည်ခမာအင်ပါယာကြီး၏မြို့တော်ဖြစ်ခဲ့သည်။ သုတေသီများ၏အဆိုအရဤအခြေချမှုသည်တစ်ချိန်တည်းတွင်ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်း၏လူ ဦး ရေသည်လူတစ်သန်းနှင့်ညီသည်။
သိပ္ပံပညာရှင်များသည်ခံ့ညားထည်ဝါသောခမာအင်ပါယာကျဆင်းရခြင်း၏အကြောင်းရင်းများစွာကိုစစ်ပွဲများမှသဘာဝဘေးအန္တရာယ်များအထိစဉ်းစားနေသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် Angkor ၏အပျက်အစီးများကိုလေ့လာရန်အတော်လေးခက်ခဲသောကြောင့်၎င်းတို့အများစုသည်မဖြစ်နိုင်သောတောများနှင့်ပြည့်နှက်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။
Gurid မင်းဆက် (အေဒီ ၈၇၉ - ၁၂၁၅)
ယနေ့ Jam minaret သည် Gurids ရှေးဟောင်းအင်ပါယာ၏မြို့တော်ဖြစ်သည့် Firuzkuh မြို့ကိုသာသတိရစေသည်။ ပျောက်ကွယ်သွားသောယဉ်ကျေးမှုသည်ထိုအချိန်ကကြီးမားသောပြည်နယ်တစ်ခု (ယနေ့အာဖဂန်နစ္စတန်၊ အီရန်နှင့်ပါကစ္စတန်တို့၏နယ်မြေ) တွင်နေထိုင်ခဲ့သည်။
ကမ္ဘာမြေပြင်မှ Gurids ၏မြို့တော်ကို Genghis Khan ၏စစ်တပ်ကမျောပါသွားခဲ့သည်။ minaret သည်အာဖဂန်နစ္စတန်ပိုင်နက်တွင်တည်ရှိသည်ဟူသောအချက်ကြောင့်၎င်း၏လေ့လာမှုသည်ပိုမိုခက်ခဲလာခဲ့ပြီးဤနေရာ၌တူးဖော်ခြင်းသည်မစသေးပါ။
Niya ရှေးဟောင်းမြို့တော် (၁၅ ရာစုခန့်မဟာပိုးလမ်းမတည်ရှိနေစဉ်ကာလအတွင်း)
အခု Niya နေရာမှာသဲကန္တာရတစ်ခုရှိတယ်၊ အရင်တုန်းက Great Silk Road တစ်လျှောက်ကုန်တင်ကုန်ချတွေသယ်လာတဲ့ caravans တွေကတကယ့်ကိုအိုအေစစ်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့တယ်။ သဲအောက်တွင်ဝှက်ထားသောရှေးဟောင်းမြို့တော်၏ရုပ်ကြွင်းများကိုရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များကမကြာသေးမီကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။
ရှေးဟောင်း Nia ကိုတူးဖော်တွေ့ရှိသောကြောင့်ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များသည် ၀ မ်းသာအားရဖြစ်ခဲ့ကြသည်၊ အကြောင်းမှာဤနေရာတွင်ပိုးလမ်းမပေါ်တွင်ရောင်းဝယ်ကြသောလူများစွာ၏ခြေရာများကိုရှာဖွေနိုင်ခဲ့သည်။ ယနေ့သိပ္ပံပညာရှင်များသည် Niyu ကိုဆက်လက်တက်ကြွစွာလေ့လာနေသည်၊ ၎င်းကျဆင်းမှုသည်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းအတွက်စိတ်ဝင်စားမှုဆုံးရှုံးခြင်းနှင့်တိုက်ဆိုင်နေသည်။
ဘီစီ ၄၀၀၀ ခန့် Nabta Playa မြို့
အလွန်တိုးတက်သောယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုသည်တစ်ချိန်ကဆာဟာရသဲကန္တာရတွင်နေထိုင်ခဲ့သည်၊ ၎င်းသည်ကမ္ဘာကျော် Stonehenge ထက်နှစ်တစ်ထောင်သက်တမ်းရှိနက္ခတ်ဗေဒင်ပြက္ခဒိန်၏ရှေ့ပြေးပုံစံကိုတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ရှေးခေတ် Nabta Playa ရေကန်၏ချိုင့်ဝှမ်း၌နေထိုင်သူများသည်ရာသီဥတုပိုမိုသိသိသာသာပြောင်းလဲခြင်းကြောင့်ချိုင့်ဝှမ်းမှထွက်ခွာခဲ့ရသည်။