Археологичид эртний алдартай тэмдэгтүүдийг орчуулж чадсан үед Турк дахь Гөбекли Тепе, тэдгээр хачирхалтай сийлбэрүүд 13,000 гаруй жилийн өмнөх сүүлт одны сүйрлийн түүхийг өгүүлдэг болохыг олж мэдэв.
Эрдэмтэд тухайн үеийн Нарны аймгийн компьютерийн симуляци ашиглан уг үйл явдлыг нягтлан шалгаж үзээд, уг сийлбэрүүд нь МЭӨ 10,950 онд буюу соёл иргэншлийг үүрд өөрчилсөн бяцхан мөстлөгийн үе эхэлж байсан сүүлт одны цохилтыг дүрсэлж болохыг олж мэдэв.
Залуу Дриас гэгддэг энэхүү бяцхан мөстлөгийн үе нь 1,000 орчим жил үргэлжилсэн бөгөөд энэ нь хүн төрөлхтний хувьд маш чухал үе гэж тооцогддог, учир нь тэр үед газар тариалан, шинэ чулуун зэвсгийн үеийн соёл иргэншлүүд шинэ хүйтэн уур амьсгалтай холбоотой байж болзошгүй юм. Мөн энэ үеийг ноосон мамонт устахтай холбон тайлбарлаж байна.
Хэдийгээр Залуу Дрьясыг сайтар судалсан ч яг юунаас болж энэ үеийг өдөөсөн нь тодорхойгүй байна. Сүүлт одтой мөргөлдөх нь гол таамаглалуудын нэг боловч эрдэмтэд тэр үеийн сүүлт одны биет нотолгоог олж чадаагүй байна.
Их Британийн Эдинбургийн их сургуулийн судалгааны багийнхан Туркийн өмнөд хэсэгт орших дэлхийн хамгийн эртний сүм болох Гөбекли Тепээс олдсон эдгээр сийлбэрүүд нь сүүлт од залуу Дрясыг өдөөсөн гэдгийг нотлох нэмэлт нотолгоог харуулж байна гэжээ.
Тэмдэгтүүдийн орчуулга нь Гобекли Тепе бол зүгээр нэг сүм биш, шөнийн тэнгэрийг ажиглах эртний ажиглалтын газар байсан гэж таамаглаж байна. Түүний нэг багана нь мөстлөгийн үе дууссанаас хойших түүхэн дэх хамгийн муу өдөр байж магадгүй энэхүү сүйрлийн үйл явдлын дурсгалд зориулж байсан бололтой.
Гобекли Тепийг МЭӨ 9,000 орчим буюу Стоунхенжээс 6,000 жилийн өмнө барьсан гэж үздэг ч баганан дээрх тэмдэгтүүд нь уг үйл явдлыг түүнээс 2,000 жилийн өмнөх үетэй холбож үздэг. Мөн сийлбэр олдсон баганыг Тас чулуу (доорх зураг) гэж нэрлэдэг бөгөөд чулууны эргэн тойронд янз бүрийн амьтдыг тодорхой байрлалд дүрсэлсэн байдаг.
Эдгээр тэмдгүүд нь эрдэмтдийг удаан хугацаанд гайхшруулж байсан боловч одоо судлаачид тэдгээр нь одон орны одны ордуудтай яг таарч байгааг олж мэдээд, сүүлт одны хэлтэрхийнүүд дэлхийг цохиж байгааг харуулжээ. Чулуун дээрх толгойгүй хүний дүрс нь хүний гамшигт өртөж, хүний амь нас эрсдэхийг бэлгэддэг гэж үздэг.
Сийлбэрүүд нь Гөбекли Тепегийн ард түмэн олон мянган жилийн турш асарч байсан шинж тэмдгийг харуулсан бөгөөд энэ нь тэдний дүрсэлсэн үйл явдал соёл иргэншилд удаан хугацааны нөлөө үзүүлсэн байж болзошгүйг харуулж байна.
Сүүлт одны цохилт үнэхээр болсон эсэхийг мэдэхийн тулд судлаачид Тас чулуун дээрх оддын хэв маягийг тодорхой хугацаанд тааруулахын тулд компьютерийн загваруудыг ашигласан бөгөөд энэ үйл явдал ойролцоогоор 10,950 онд болсон болохыг нотлох баримт олсон байна. МЭӨ, 250 жил өгөх эсвэл авах.
Үүгээр ч зогсохгүй эдгээр сийлбэрийн он сар өдөр нь Гренландаас авсан мөсөн цөмтэй таарч байгаа нь МЭӨ 10,890 оны үеэс эхлэн Залуу Дрьясын үеийг тодорхойлсон байдаг.
Энэ нь эртний археологи нь соёл иргэншлийн өнгөрсөн үеийг харуулсан анхны тохиолдол биш юм. Олон палеолит Агуйн зураг, ижил төстэй амьтдын тэмдэг бүхий олдворууд болон бусад давтагдсан тэмдэгтүүд нь одон орон судлал үнэхээр эртний байж болохыг харуулж байна..
