Две антички глинени плочи откриени во Ирак и покриени од врвот до дното со клинесто писмо содржат детали за „изгубениот“ ханаански јазик кој има извонредни сличности со древниот хебрејски.
Таблетите, за кои се смета дека се стари речиси 4,000 години, бележат фрази на речиси непознатиот јазик на Аморејскиот народ, кој по потекло бил од Ханаан - област која отприлика сега се Сирија, Израел и Јордан - но кои подоцна основале кралство во Месопотамија. Овие фрази се поставени покрај преводите на акадски јазик, кои можат да ги читаат современите научници.
Всушност, таблите се слични на познатиот камен од Розета, кој имал натпис на еден познат јазик (старо грчки) паралелно со две непознати пишани староегипетски писма (хиероглифи и демотски.) Во овој случај, познатите акадски фрази помагаат истражувачите читаат писмени аморејски.
„Нашето знаење за аморејците беше толку жално што некои експерти се сомневаа дали воопшто постои таков јазик. Истражувачите Манфред Креберник (се отвора во ново јазиче) и Ендрју Р. Џорџ (се отвора во ново јазиче) изјавија за Live Science преку е-пошта. Но „Таблите го решаваат тоа прашање покажувајќи дека јазикот е кохерентно и предвидливо артикулиран и целосно различен од акадскиот“.
Креберник, професор и претседател на антички студии за Блискиот Исток на Универзитетот во Јена во Германија, и Џорџ, почесен професор по вавилонска литература на Факултетот за ориентални и африкански студии на Универзитетот во Лондон, го објавија своето истражување во кое ги опишуваат таблетите во најновиот број. на француското списание Revue d'assyriologie et d'archéologie orientale (се отвора во нов таб) (Journal of Assyriology and Oriental Archaeology).
Изгубен јазик
Двете аморско-акадски табли беа откриени во Ирак пред околу 30 години, веројатно за време на Иранско-ирачката војна, од 1980 до 1988 година; на крајот тие беа вклучени во колекција во САД. Но, ништо друго не се знае за нив, а не се знае дали се легално земени од Ирак.
Креберник и Џорџ почнаа да ги проучуваат таблетите во 2016 година, откако други научници ги посочија.
Со анализа на граматиката и вокабуларот на мистериозниот јазик, тие утврдиле дека тој припаѓа на западносемитското семејство на јазици, кое вклучува и хебрејски (сега се зборува во Израел) и арамејски, кој некогаш бил широко распространет низ целиот регион, но сега се зборува само во неколку расфрлани заедници на Блискиот Исток.
Откако ги видоа сличностите помеѓу мистериозниот јазик и она што малку се знае за аморејскиот јазик, Креберник и Џорџ утврдија дека тие се исти, и дека плочите опишуваат аморејски фрази на старобајлонскиот дијалект на акадски.
Извештајот за аморејскиот јазик даден во таблите е изненадувачки сеопфатен. „Двете таблети значително го зголемуваат нашето знаење за аморејскиот јазик, бидејќи содржат не само нови зборови, туку и целосни реченици, и така покажуваат многу нов речник и граматика. рекоа истражувачите. Пишувањето на таблите можеби е направено од вавилонски писар или чирак кој зборува на акадски јазик, како „импровизирана вежба родена од интелектуална љубопитност“, додаваат авторите.
Јорам Коен (се отвора во нов таб), професор по асириологија на Универзитетот во Тел Авив во Израел, кој не бил вклучен во истражувањето, изјави за Live Science дека таблетите се чини дека се еден вид „туристички водич“ за старите акадски говорители кои требале да научат аморејски.
Еден значаен пасус е список на аморејски богови што ги споредува со соодветните месопотамиски богови, а друг пасус дава детали за добредојдени фрази.
„Постојат фрази за приготвување на заеднички оброк, за принесување жртва, за благословување на кралот. Рече Коен. „Постои дури и она што можеби е љубовна песна. ... Навистина ја опфаќа целата сфера на животот“.
Силни сличности
Многу од аморејските фрази дадени во таблите се слични на фразите на хебрејски, како на пр „истури ни вино“ - „ia -a -a -nam si -qí-ni -a -ti“ во Амореј и „hasqenu yain“ на хебрејски - иако најраното познато хебрејско писмо е од околу 1,000 години подоцна, рече Коен.
„Тоа го протега времето кога овие [западносемитски] јазици се документирани. … Лингвистите сега можат да испитаат какви промени претрпеле овие јазици низ вековите“. рече тој.
Акадскиот првично бил јазикот на раниот месопотамски град Акад (исто така познат како Агаде) од третиот милениум п.н.е., но тој станал широко распространет низ регионот во подоцнежните векови и култури, вклучително и вавилонската цивилизација од околу 19-тиот до шестиот век п.н.е. .
Многу од глинените плочи покриени со античко клинесто писмо - една од најраните форми на пишување, во која клиновидните впечатоци биле направени во влажна глина со игла - биле напишани на акадски, а темелното разбирање на јазикот било клучно дел од образованието во Месопотамија повеќе од илјада години.
