Te Nebra Sky Disk: Koinei te mahere whetu tawhito o te ao ??

Ko te 'Nebra Sky Disk' he mahere whetu o mua i hangaia i Tiamana i te 1600 BCE. E whakaatu ana i nga waahanga nui o te rangi (te ra, te marama, me nga whetu). Ko tetahi o nga ahuatanga tino whakamere ka huri i runga i nga kopere koura e rua e rere ana i nga taha o te Kapari.

Ko te Kopae Rangi Nebra
Ko te Kopae Rangi Nebra. © Credit Image: Wikimedia Commons

Ko ia arc ka kapi i te koki 82 °, e tohu tika ana i nga koki i waenga i nga raumati me nga hotoke hotoke. I te mutunga, ko te kopae rangi te mea tuatahi o te nekehanga a Europi e whakaatu ana i nga huringa o te ra.

Akene ko te ahuatanga tino whakamiharo ko te kohinga e whitu ira i te tihi o te kopae (i waenga i nga tohu ra me te marama) e kiia ana he tohu ki te whetu Pleiades. He maha nga wa ka kitea te puranga whetu ki nga petroglyphs Scandinavian, e tohu ana he tohu nui tera ki nga iwi Tiamana.

Kaore tetahi o nga kopae whetu o te kōpae e rite ki nga whetu whetu o te rangi po. He tohu tenei ehara i te mea i whakamahia hei mahinga whetu engari hei tohu mo te ao. Ka taea, na, ko te kopae e whakaatu ana i etahi korero pakiwaitara?

I mohiotia nga Pleiades te "whetu whetu" i Papurona, a i kiia ko tetahi waahanga nui o te rangi o te po. I whakaarohia e nga Ihipiana o mua he whakaaturanga na te atua atua a Neith, te "wahine atua o te rangi." Ko nga Pleiades nga tamahine tokowhitu a nga Titans i roto i nga korero Kariki (Atlas me Pleione). Na te ahua o nga whetu e rere ana i te rangi, i tapa o raatau ingoa ki nga ingoa "nga mea rere."

Te Nebra Sky Disk: Koinei te mahere whetu tawhito o te ao ?? 1
Ko te taera e whakamahia ana te kopae kaore i rite ki nga momo mahi toi o mua mai i taua wa, me te kitenga ko te mea i whakapaehia i te tuatahi he mahi hianga ia, engari kua whakaaetia inaianei he pono. © Credit Image: Roopu Whanui

Whai muri mai i tenei kaupapa whakatere, tera ano tetahi atu tohu moana i runga i te mahere. Ko etahi o nga maatauranga e kii ana ko te kokotoru tuatoru kei raro o te kopae e tohu ana i te poti a te ra, he tohu pakiwaitara kei roto i nga korero a Ihipa me nga korero Norse.

Ko Ra he Atua Ra i Ihipa onamata i kiia nei kia huri i te rangi i runga poti ra. I te awatea, ka rere tana kaipuke ki runga i te rangi, ka marama ki a Papatūānuku. I paahitia i raro o te pae i te ahiahi, ka pouri, ka hoki ano a ao noa. Ko te huihuinga tenei i tohu mo te matenga o te atua o te ra me te whanautanga ano.

Ko tetahi ahua o te rangi me te karauna whetu e tu ana i runga i te poti ka kitea i etahi toi toka Scandinavian (whakairo i te 1700 BCE). Kaore i rite ki te Atua Ra, e maranga ana, e taera ana i nga ra katoa, ko tenei hinonga Scandinavian e hono ana ki nga Pleiades (ko te whetu e whakaaturia ana ki te maui o te pikitia), ko te tikanga ka ara ake i te puna (he waa whakahoutanga) ka tuu ano ki te Autumn (he wa mo te kotinga).

Ko te atua o te ra / koiora e mura ana te ora i te rangi i roto i nga korero pakiwaitara e rua, i te mutunga ka totohu ki tua atu o te pae, e tohu ana i tetahi momo mate tiretiera.

Hei whakarāpopoto: Ko te tohu a te ra ki te taha maui o te mapi whetu hei tohu i te putanga mai me te rerenga o te ra, hei tohu mo te huringa o te po me te ao. Ko te tohu marama hoki, ka maranga ake, ka toro ki te rangi, engari mo te wa roa. Ko te marama pea ka whakamahia hei whakaahua i te huringa o te marama.

Ka piki ake nga Pleiades ka whakatakoto ano hoki i te pae. I whakamahia e nga Kariki hei tohu i te taenga mai o te koanga me te wehenga o te ngahuru (huringa kaupeka). Ko nga kopere koura kei te mata o te kōpae e koki ana i te koki 82-tohu, e whakaata ana i nga raumati me nga hotoke o te takurua o Tiamana (huringa o te waa).

Nebra rangi disk Pleiades
Ko te Pleiades, ko nga Tuahine e whitu ranei, he kohinga whetu tuwhera, kei roto nga whetu B-momo wera-tau-pakeke kei roto i te kāhui whetū o Taurus. Kei roto i nga tautau whetu tata atu ki te Ao, ana ko te tautau e tino kitea ana e te kanohi kore i te rangi o te po. © Credit Image: Claudio Balducelli | Tuhinga ka whai mai Dreamstime Inc. (Editorial / Hokohoko Tauhokohoko Whakaahua Whakaahua)

Hei whakamutunga, kei kona te poti ao, he tohu no te atua o te rangi e whakahaere ana i nga huringa rangi o te mapi. Ka tirohia ana nga tohu ki tenei maarama, ko te kopae whetu kei te whakaatu i te korero mo te mate me te aranga, kei roto i nga korero pakiwaitara o te ao.

Ki te kite i te kopae hei mahere whetu kawe, he tino toro. Ko te tikanga he kawa-maramataka, i hangaia e nga tohunga ki te tohu i to raatau waahi i roto i te tau marama. Ka taea e raatau te matapae i te toenga o te puna i toe ma te tuhi i nga Pleiades ki nga aarai koura o te kopae (e tohu ana mo te pae), anahea te whakanui i nga otaota, anahea hoki nga kaimahi e kokoti i a raatau hua.

Mena koinei te take, ko te Nebra Sky Disk ka mau ki tetahi tangata whai mana nui a ka waiho hei taonga nui, hei awhina i nga tawhito ki te maarama me te whakatere i nga muna o te ao.