Ihe karịrị afọ 200 ka Napoleon merisịrị na Waterloo, ọkpụkpụ ndị agha e gburu n’ọgbọ agha ahụ a ma ama nọgidere na-amasi ndị na-eme nchọpụta na ndị ọkachamara bụ́ ndị Belgium, bụ́ ndị na-eji ha eleghachi anya azụ n’oge ahụ n’akụkọ ihe mere eme.
“Ọtụtụ ọkpụkpụ—ọ pụrụ nnọọ iche!” Otu onye ọkọ akụkọ ihe mere eme dị otú ahụ, Bernard Wilkin, tiere mkpu ka o guzoro n'ihu tebụl onye na-ahụ maka ọrịa gbasara ọrịa na-ejide okpokoro isi abụọ, femurs atọ na ọkpụkpụ hip.
Ọ nọ n'ọnụ ụlọ nyocha n'ụlọ ọrụ Forensic Medicine Institute dị na Liege, n'ebe ọwụwa anyanwụ Belgium, ebe a na-eme nyocha na ọkpụkpụ ọkpụkpụ iji mara mpaghara ndị agha anọ ha nọ na ya si bịa.
Nke ahụ n'onwe ya bụ ihe ịma aka.
Ọkara iri na abụọ mba Europe nọchitere anya n'ọkwa ndị agha na Agha Waterloo, nke dị kilomita 20 (kilomita 12) ndịda Brussels.
Agha agha ahụ nke June 18, 1815 kwụsịrị ọchịchọ Napoleon Bonaparte nke imeri Europe iji wuo alaeze ukwu, ma kpatara ọnwụ nke ndị agha 20,000.
Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme agbachiela agha ahụ kemgbe, na-n'ọganihu nke mkpụrụ ndụ ihe nketa, ahụike na nyocha - ndị nyocha nwere ike ịchịkọta ibe nke oge gara aga site na ihe ndị e liri n'ala.
Ewepụtala ụfọdụ n'ime ozu ndị ahụ site na ngwupụta ihe mgbe ochie, dị ka otu afọ gara aga nke nyere ohere imegharị ọkpụkpụ ahụ na-adịghị anya n'ụlọ ọgwụ ubi nke British Duke nke Wellington hibere. Mana ozu ndị Wilkin nyochara si n'ụzọ ọzọ pụta.
'Ndị Prussia nọ n'uko ụlọ m'
Ọkọ akụkọ ihe mere eme, onye na-arụ ọrụ maka ebe nchekwa akụkọ ihe mere eme nke gọọmentị Belgium, kwuru na o nyere ọgbakọ ogbako n'afọ gara aga na “Nwoke a katatụrụla ahụ bịara ịhụ ka e mesịrị ma gwa m, sị, 'Maazị. Wilkin, enwere m ụfọdụ ndị Prussia n'uko ụlọ m'".
Wilkin na-amụmụ ọnụ ọchị, ka nwoke ahụ kwuru "gosiri m foto na ekwentị ya wee gwa m na mmadụ nyere ya ọkpụkpụ ndị a ka o wee tinye ha na ngosi ... nke ọ jụrụ ime n'ihi ụkpụrụ omume".
Ozu ndị ahụ zoro ezo ruo mgbe nwoke ahụ zutere Wilkin, onye o kwenyere na ọ nwere ike nyochaa ha ma nye ha ebe ezumike dị mma.
Otu isi ihe na-adọrọ mmasị na mkpokọta bụ ụkwụ aka nri nke nwere ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mkpịsị ụkwụ ya niile - nke a "Onye agha Prussia" dị ka nwoke etiti ahụ si kwuo.
"Ịhụ ụkwụ ka echekwara nke ọma dị ụkọ, n'ihi na ọ na-adịkarị obere ọkpụkpụ dị na nsọtụ na-apụ n'ime ala." kwuru Mathilde Daumas, ọkà mmụta gbasara mmadụ na Universite Libre de Bruxelles bụ akụkụ nke ọrụ nyocha.
Dị ka ndị e kwuru "Prussian" provenance, ndị ọkachamara na-akpachara anya.
Ebe achọpụtara ya bụ obodo Plancenoit, ebe ndị agha nọ n'akụkụ Prussian na Napoleon lụrụ ọgụ kpụ ọkụ n'ọnụ, Wilkin kwuru, na-ekwupụta na o nwere ike ịbụ nke ndị agha France.
Iberibe akpụkpọ ụkwụ na eriri ọla ndị a chọtara n'etiti ihe ndị fọdụrụ na-arụtụ aka na uwe ndị agha si n'akụkụ German na-eyi ndị France.
ma "Anyị maara na ndị agha na-eyipụ ndị nwụrụ anwụ maka ngwa nke ha," ọkọ akụkọ ihe mere eme kwuru.
Uwe na ngwa abụghị ihe ndị a pụrụ ịdabere na ya na-egosi mba ọkpụkpụ dị n'ọgbọ agha Waterloo, ka o kwusiri ike.
Nyocha DNA
A pụrụ ịdabere na ya karị, ụbọchị ndị a, bụ nyocha DNA. Dr. Philippe Boxho, onye dibia bekee nke na-arụ ọrụ na ozu, kwuru na a ka nwere akụkụ ọkpụkpụ nke kwesịrị iwepụta nsonaazụ DNA, na o kwenyere na ọnwa abụọ ọzọ nke nyocha kwesịrị inye azịza.
“Ọ bụrụhaala na isiokwu a kpọrọ nkụ, anyị nwere ike ime ihe. Nnukwu onye iro anyị bụ iru mmiri, nke na-eme ka ihe niile daa. ọ kọwara.
Ezé karịsịa, nwere akara nke strontium, ihe na-emepụta kemịkal na-agbakọta n'ime ọkpụkpụ mmadụ, nwere ike na-atụ aka na mpaghara ụfọdụ site na nkà mmụta ala ha, o kwuru.
Wilkin kwuru otu "ezigbo ọnọdụ" n'ihi na nnyocha ga-achọpụta na foduru nke "atọ ruo ise" Ndị agha nyochara sitere na akụkụ French na German.
E bipụtara ọmụmụ ahụ na mbụ na Agence France-Presse (AFP).
