N'oge mgbụsị akwụkwọ nke 2021, ndị ọkà mmụta ihe ochie nke Museum of Cultural History nyochara otu ili nke Tyrifjorden dị na Ringerike. N'otu n'ime ili ahụ, ha hụrụ otu nkume nwere ọtụtụ ihe odide runic. Ọkpụkpụ na-ere ọkụ na icheku si n'ili na-egosi na e dere runes n'etiti afọ 1 na 250 AD. Nke a na-eme ka ọ bụrụ nkume rune mbụ a ma ama.
Nkume rune Norwegian ochie a na-adọta mmasị mba ụwa n'etiti ndị ọkà mmụta runic na ndị ọkà mmụta ihe ochie. Ihe odide ndị ahụ ruru afọ 2,000 ma laa azụ n'ụbọchị mbụ nke akụkọ ihe mere eme enigmatic nke ide runic. Akpọrọ nkume ahụ aha ebe achọpụtara, ma ugbu a a na-akpọ nkume Svingerud.
N'oge dị n'agbata 1,800 na 2,000 afọ gara aga, mmadụ guzoro nso Tyrifjorden ma kpụrụ runes n'ime 31 × 32 cm ngọngọ nke nkume Ringerike na-acha ọbara ọbara-agba aja aja. Ha na-asụ ụdị mbụ nke asụsụ Nordic oge ochie bụ asụsụ nna ochie nke asụsụ Nordic ọgbara ọhụrụ a na-asụ na Scandinavia taa.
Nwanyi ana akpo Idibera?
Ọ̀ bụ aha onye e liri n’ebe ahụ ka e dere n’elu nkume ahụ? N'ihu ihu nkume ahụ, agba ọsọ asatọ pụtara n'ụzọ doro anya n'etiti ihe odide ndị ọzọ. Agbanwere na mkpụrụedemede Latịn ha na-asụgharị: idiberug. A na-eme nkume ahụ "maka Idibera"? Ka ọ bụ ebumnuche ide aha 'Idibergu' ma ọ bụ aha ikwu 'Idiberung'?
Ụzọ e si ede ihe odide rune ochie dịgasị iche iche, asụsụ agbanweela nke ukwuu site n'oge a na-ese runes ndị a ruo oge Viking Age na Middle Ages. Ya mere ịkọwa ozi dị na nkume bụ ihe ịma aka.
Edemede na-egwu egwu?
Nkume ahụ nwere ọtụtụ ụdị ihe odide. Ahịrị ụfọdụ na-etolite ụkpụrụ grid, enwere obere ọnụọgụ zigzag na akara ndị ọzọ na-atọ ụtọ. Ọ bụghị ihe niile na-eme ka echiche asụsụ, mmadụ nwere ike nweta echiche na mmadụ ṅomirila, nyochaa ma ọ bụ jiri ederede gwuo egwu. Ikekwe onye na-ese ihe nọ na-amụ ka e si akpụ akpụ akpụ.
A ka nwere ọtụtụ nyocha nke a ga-eme na nkume Svingerud, ma n'enweghị obi abụọ, ndị ọkà mmụta ga-enweta ihe ọmụma bara uru banyere mmalite akụkọ ihe mere eme nke ederede runic na omenala nke ịme nkume rune.
Mkpụrụedemede nke ya
Runes bụ ụdị edemede kacha ochie ama ama na Norway. Anyị maara na runes nọ na-aga n'ihu na-eji site na gburugburu mmalite nke Common Era na ofụri Viking Age na Middle Ages.The runic mkpụrụ akwụkwọ a na-akpọ futhark, n'ihi na isii mbụ runes bụ "fu th igbe". N'elu nkume Svingerud anyị na-ahụkwa ihe e dere ede na rune atọ mbụ nke mkpụrụedemede ᚠ (f), ᚢ (u) na ᚦ (th).
Runes bụ akara ederede na-anọchi anya ụda dị iche iche. Ụfọdụ dị ka mkpụrụedemede ukwu Latịn, dị ka ᛒ (B). Ụfọdụ runes yiri mkpụrụedemede Latịn, mana na-eguzo maka ụda dị iche: ᛖ = e. Ndị ọzọ adịghị ka mkpụrụedemede anyị na-eji taa: ᛈ na-egosi p. Ederede runic nwere ike ịbụ nke sitere na mkpụrụedemede Latịn, mana ejighị n'aka kpọmkwem ebe o si malite. Ndị mepụtara edemede ahụ nyere ndị na-agba ọsọ nke onwe ha ma gbanwee usoro nke odide.
Ụlọ ihe ngosi nka nke akụkọ ihe mere eme nke omenala emeela nchọpụta ihe ochie nke ebe a na-eli ozu na Hole dị ka akụkụ nke Nye Veier AS na-eme atụmatụ mmepe okporo ụzọ na okporo ígwè (Ringeriksporteføljen) n'etiti Sandvika na Hønefoss.
A ga-egosipụta runestone ahụ na Museum of Cultural History na Oslo site na Jenụwarị 21 ruo February 26.
E degharịrị isiokwu a site Ụlọ ihe ngosi nka n'okpuru ikike ikike Creative Commons. Gụọ ya edemede mbụ.
