Oge ọ bụla n'otu oge, ihe na-atọ ụtọ na-abịa n'oche m karịa nghọta anyị. Nkume Newton dị omimi bụ otu n'ime ihe ndị a. Otu monolith ochie a nwere ozi a pịrị apị nke e dere n'asụsụ dị omimi nke a na-edozibeghị ya, enwere ike ịgụ ya site n'iji opekata mpe mkpụrụedemede ise dị iche iche dị iche iche.
Ekpughere Newton Stone
Na 1804 Earl nke Aberdeen, George Hamilton-Gordon, na-ewu okporo ụzọ n'akụkụ Pitmachie Farm na Aberdeenshire. A chọtara megalith dị omimi n'ebe ahụ, onye ọkà mmụta ihe ochie nke Scotland bụ Alexander Gordon mesịrị kwaga ya n'ogige Newton House na Parish nke Culsalmond, ihe dị ka otu maịl n'ebe ugwu nke Pitmachie Farm. A kọwara Nkume Newton dị ka ndị a site na Aberdeenshire Council nke Newton House:
Edemede amaghi ama
Eji mkpụrụedemede Ogham dee asụsụ Irish mbụ n'etiti narị afọ nke mbụ na nke itoolu. Ahịrị dị mkpirikpi nke ederede na Newton Stone na-agbasa n'ofe elu nke atọ nke nkume ahụ. O nwere ahịrị isii nwere mkpụrụedemede 1 na akara, gụnyere swastika. Ọ dịtụbeghị mgbe ndị gụrụ akwụkwọ achọpụtala asụsụ ha ga-ede ozi a, ya mere a na-akpọ ya script amaghi ama.
Ọtụtụ ndị ọkachamara kwenyere na ogologo oge ederede Ogham sitere na ogologo oge gara aga. Dịka ọmụmaatụ, onye Scotland na-akọ akụkọ ihe mere eme bụ William Forbes Skene chere na ọ bụ na narị afọ nke itoolu ihe a na-amaghị ama. Ka o sina dị, ọtụtụ ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme na-ekwusi ike na agbakịrị ahịrị mkpụmkpụ ahụ na nkume ahụ na ngwụcha narị afọ nke iri na asatọ ma ọ bụ mmalite nke narị afọ nke 9, na-egosi na ihe odide ahụ dị omimi a na-amaghị bụ ụgha na-adịbeghị anya ma ọ bụ ụgha arụghị arụ nke ọma.
Na-achọpụta Nkume
John Pinkerton buru ụzọ dee banyere ihe osise dị omimi na Newton Stone n'akwụkwọ 1814 ya bụ Inquiry into the Story of Scotland, mana ọ nwaghị ịchọpụta ihe "edemede amaghị ama" kwuru.
Na 1822, John Stuart, onye prọfesọ Greek na Mahadum Marischal, dere akwụkwọ a na-akpọ Sculpture Pillars na Northern Part of Scotland maka Edinburgh Society of Antiquaries. N'ime ya, o kwuru banyere mgbalị Charles Vallancey mere, bụ́ onye chere na ndị e mere ya bụ asụsụ Latịn.
Dr. William Hodge Mill (1792–1853) bụ onye ụka Bekee na onye orientist, onye isi mbụ nke kọleji Bishop, Calcutta, na emesia Regius Prọfesọ Hibru na Cambridge. Na 1856, Stuart nyere Sculptured Stones nke Scotland, nke kọwara ọrụ Mill.
Dr. Mills kwuru na ihe odide a na-amaghị bụ Finishian. Ebe ọ bụ na a ma ya nke ọma n’asụsụ oge ochie, ndị mmadụ ji echiche ya kpọrọ ihe. Ha kwurịtara nke ọma banyere ya, karịsịa ná nnọkọ nke Òtù Ndị Britain nwere na Cambridge, England, na 1862.
Ọ bụ ezie na Dr. Mill nwụrụ na 1853, a chọtara akwụkwọ ya On the Decipherment of the Phoenician Inscribed on the Newton Stone na Aberdeenshire, a na-agụkwa mgbanwe ya nke edemede a na-amaghị ama n'oge arụmụka a. Ọtụtụ ndị ọkà mmụta kwetara na Mill e dere ihe odide ahụ n'asụsụ Finishia. Dịka ọmụmaatụ, Dr. Nathan Davis chọtara Carthage, na Prọfesọ Aufrecht chere na ọ bụ n'asụsụ Finishia dere edemede ahụ.
Mana Mazị Thomas Wright, onye nwere obi abụọ, tụrụ aro ntụgharị dị mfe karịa n'asụsụ Latin rụrụ arụ: Hie iacet Constantinus Nke a bụ ebe e liri nwa nke ya. Maazị Vaux nke British Museum kwadoro ya dị ka Latin ochie. Onye na-ede akwụkwọ akụkọ bụ́ Constantine Simonides kwenyekwara ná nsụgharị Wright, ma ọ gbanwere Latin ka ọ bụrụ Grik.
Afọ atọ mgbe ọdachi a gasịrị, na 1865, Alexander Thomson bụ́ onye na-ahụ maka ihe ochie kwuru okwu na Society of Antiquaries of Scotland, bụ́ ebe o kwuru banyere echiche ise kasị ewu ewu banyere otú e si akọwapụta koodu ahụ:
- Onye Finishia (Nathan Davis, Theodor Aufrecht, na William Mills);
- Latịn (Thomas Wright na William Vaux);
- Ihe nnọchianya nke Gnostic (John O. Westwood)
- Grik (Constantine Simonides)
- Gaelic (onye nta akụkọ Thomson nke na-achọghị ka a kpọọ aha);
Echiche nke fringe juru!
Ọ bụ ezie na ìgwè ndị ọkachamara a na-arụrịta ụka banyere ihe ihe e dere na Newton Stone pụtara na nke n’ime asụsụ ise a pụrụ iji dee ozi nzuzo ahụ, otu dị iche iche nke ndị nchọpụta pụrụ iche nọgidere na-ewepụta echiche ọhụrụ. Dị ka ihe atụ, Maazị George Moore tụrụ aro ka asụgharị ya gaa n’asụsụ Hibru-Bactrian, ebe ndị ọzọ ji ya tụnyere Saịnaịt, bụ́ asụsụ ochie nke ndị Kenan.
Lieutenant Colonel Laurence Austine Waddell bụbu onye nyocha Britain, prọfesọ nke Tibet, kemịkalụ, na pathology, na onye ọkà mmụta ihe ochie na-eme nchọpụta Sumerian na Sanskrit. Na 1924, Waddell bipụtara echiche ya banyere Out of India, nke gụnyere ụzọ ọhụrụ dị egwu isi agụ asụsụ a na-akpọ Hitto-Phoenician.
Akwụkwọ arụmụka Waddell gbasara akụkọ mmepeanya na-ewu ewu nke ukwuu n'ebe ọha na eze nọ. Taa, ụfọdụ ndị na-ewere ya na ọ bụ onye ọkà mmụta ihe ochie bụ́ Indiana Jones bụ́ ọkà mmụta ihe ochie bụ́ Indiana Jones, ma, ọrụ ya emeghị ka a kwanyere ya ùgwù dị ka onye Asiria bụ́ ọkà mmụta sayensị.
mmechi
Taa, ọtụtụ echiche na-agbalị ịchọpụta ihe ozi dị omimi na Newton Stone pụtara. Ụfọdụ n'ime echiche ndị a bụ Latin rụrụ arụ, Latin ochie, Grik, Gaelic, akara Gnostic, Hibru-Bactrian, Hitto-Phoenician, Saịnaịt, na Irish ochie. Agbanyeghị, echiche ndị a ka egosipụtara na ha ziri ezi. N'izu ụka a, ị kwesịrị inye Newton Stone otu awa ebe ọ bụ na ọ gaghị abụ oge mbụ onye mba ọzọ chọtara igodo maka nsogbu ochie.
