Ihe na-eme n'anụ ahụ nke Europe na-amasị ndị ọkà mmụta sayensị ogologo oge. Ọtụtụ mba ndị dị na Europe achọpụtala ozu na-enweghị atụ nke ọnọdụ bogs dị jụụ, acidic na ogige ndị dị n'ime ala chekwara. N'agbanyeghị nke ahụ, n'agbanyeghị kpụ ọkụ n'ọnụ ọmụmụ, ọ bụ ruo ugbu a ndị na-eme nchọpụta nwere nkọwa zuru ezu banyere ahụ bog.
Otu ìgwè ndị ọkà mmụta ihe ochie nke mba ụwa enyochawo ọtụtụ narị ozu ụmụ mmadụ oge ochie bụ́ ndị a chọtara n’ala mmiri mmiri dị na Europe, na-ekpughe na “anụ ahụ́” ndị a so n’ọdịnala e meworo kemgbe ọtụtụ puku afọ. A na-eli ndị mmadụ n'ọgba site n'oge ochie ruo n'oge ochie. Ndị otu ahụ chọpụtakwara na mgbe enwere ike ikpebi ihe kpatara ọnwụ, ihe ka ọtụtụ n'ime ha zutere njedebe nke ime ihe ike.
Ọtụtụ ozu a ma ama maka nchekwa nke ọma, dị ka Lindow Man si United Kingdom, Tollund Man si Denmark na Yde Girl si Netherlands. Ndị a na-enye nkọwa nke ndụ n'oge gara aga, na ndị nchọpụta nwere ike ịmepụta nkọwa dị ka nri ikpeazụ ha na ọbụna ihe kpatara ọnwụ-ihe ka ọtụtụ n'ime ha gburu, ma na-akọwakarị ha dị ka àjà mmadụ. Otú ọ dị, ihe atụ ndị a echekwara nke ọma bụ nanị ntakịrị ntakịrị nke ihe a chọtara.
Dọkịta Roy van Beek, nke Mahadum Wageningen, kwuru, sị: “N'ezie, ọtụtụ puku mmadụ ezutela njedebe ha n'ụrọ, naanị ka a chọtara ha ọzọ ọtụtụ afọ ka e mesịrị n'oge a na-egbutu peat, "Ihe atụ ndị e chekwara nke ọma na-akọ nanị ntakịrị akụkụ nke akụkọ a ka nnọọ ukwuu. "
Dị ka ndị dị otú a, Dọkịta van Beek na otu ndị nchọpụta Dutch, Swedish, na Estonia ga-amalite ime nleba anya zuru ezu, nnukwu nyocha nke narị otu narị ozu a chọtara na Europe. Nnyocha ha, nke e bipụtara n'akwụkwọ akụkọ Antiquity, nyochara ihe karịrị mmadụ 1,000 sitere na saịtị 266 n'ofe kọntinent ahụ iji wulite nghọta zuru oke banyere ahụ bog.
Enwere ike kewaa ozu ozu a nyochara na nyocha a ụzọ atọ bụ isi: "bog mummies," ahụ ndị a ma ama nwere akpụkpọ ahụ echekwara, anụ ahụ dị nro, na ntutu isi; "Ọkpụkpụ ọkpụkpụ," ahụ zuru oke, nke naanị ọkpụkpụ ka echekwara; na akụkụ nke foduru nke ma ọ bụ mummies ma ọ bụ ọkpụkpụ.
Ụdị ahụ dị iche iche na-esite na ọnọdụ nchekwa dịgasị iche iche: ụfọdụ bogs ka mma maka ichekwa anụ ahụ mmadụ, ebe ndị ọzọ na-echekwa ọkpụkpụ ka mma. Dị ka nke a, nkesa adịghị agwa anyị ọtụtụ ihe banyere omume mmadụ gara aga, na ilekwasị anya n'otu ụdị na-eduga na foto na-ezughị ezu.
"Ọmụmụ ihe ọhụrụ a na-egosi na nkwusi ike siri ike nke nchọpụta ihe ochie n'oge gara aga na obere ìgwè ndị na-eme ihe nkiri bogi agbagọwo echiche anyị," ka Dọkịta van Beek kwuru, "Ụdị atọ a na-enye ozi dị oké ọnụ ahịa, na site n'ijikọta ha, foto ọhụrụ na-apụta. ”
Inyocha ụdị opi atọ niile na-egosi na ha so n'omenala gbanyere mkpọrọgwụ ogologo puku afọ. Ihe a na-amalite na ndịda Scandanavia n'oge Neolithic, gburugburu 5000 BC, ma jiri nwayọọ nwayọọ gbasaa na Northern Europe. Nchọpụta kacha nta, nke a maara site na Ireland, United Kingdom na Germany, na-egosi na ọdịnala ahụ gara n'ihu ruo n'oge emepechabeghị anya na oge mbụ.
Ọmụmụ ihe ọhụrụ ahụ na-egosikwa na ọtụtụ nchọpụta na-egosi ihe àmà nke ime ihe ike. N'ebe enwere ike ikpebi ihe kpatara ọnwụ, ihe ka n'ọnụ ọgụgụ dị ka ha enwetala njedebe jọgburu onwe ya ma eleghị anya na-ama ụma hapụ ya n'ime nja. A na-akọwakarị ime ihe ike a dị ka àjà omenala, ndị omempụ e gburu egbu, ma ọ bụ ndị e mere ihe ike. Otú ọ dị, n'ime narị afọ ole na ole gara aga, akwụkwọ ndị e dere ede na-egosi na e nwere ọnụ ọgụgụ dị ịrịba ama nke ọnwụ mberede na bogs, yana igbu onwe ya.
“Nke a na-egosi na anyị ekwesịghị ịchọ otu nkọwa maka ihe niile a chọpụtara,” ka Dọkịta van Beek kwuru, “ọnwụ mberede na igbu onwe ya nwekwara ike ịbụ nke a na-ahụkarị n'oge mbụ.”
Ndị otu ahụ chọpụtakwara na e nwere ebe a na-ekpo ọkụ maka ozu ozu: ala mmiri ebe a chọtara ozu ọtụtụ mmadụ. N'ọnọdụ ụfọdụ, nchọpụta ndị a na-egosipụta otu omume dịka olili ozu ndị nwụrụ anwụ. A na-eji nja ndị ọzọ eme ihe ugboro ugboro na ihe ndị ọzọ dị iche iche na-esonyere ozu mmadụ na ọtụtụ ihe ndị ọzọ a na-akọwa dị ka onyinye ememe, malite na ọkpụkpụ anụ ruo ngwa agha ọla ma ọ bụ ihe ịchọ mma. A na-akọwa ụdị bog ndị dị otú ahụ dị ka ebe nzuzo, nke ahụ ga-abụrịrị ebe dị mkpa na usoro nkwenye nke obodo. Akụkụ ọzọ dị ịrịba ama bụ ihe a na-akpọ “ebe a kwatara ihe nkwata,” bụ́ ebe a na-achọta ngwá agha buru ibu n’akụkụ ozu mmadụ.
"N'ihe niile, foto ọhụrụ na-adọrọ adọrọ nke na-apụta bụ otu n'ime oge ochie, ihe dị iche iche na mgbagwoju anya, nke na-akọ ọtụtụ akụkọ banyere isi isiokwu ụmụ mmadụ dị ka ime ihe ike, okpukperechi na ọnwụ dị egwu," ka Dọkịta van Beek kwuru.
E bipụtara ihe ọmụmụ ahụ akwụkwọ akụkọ Antiquity nke Cambridge University Press na 10 January 2023.
