Ndị China so na mmepeanya na-aga n'ihu n'ụwa kacha ochie. Akụkọ ihe mere eme ha e dekọrọ na-amalite na narị afọ nke ise BC, na mpụta nke usoro ndị eze Zhou, mana ihe akaebe mgbe ochie na-egosi na akụkọ ihe mere eme ha gbatịrị azụ azụ. Ihe ndekọ nke mbụ e dere na-ezo aka na ndị mmadụ na-eme ihe n'akụkọ ifo a na-akpọ "Emperor Yellow" na ndị ndụmọdụ anụ ọhịa ya - nke a maara dị ka "Ochie ndị nzuzu".
Ndị shaman ndị a bi n'ụlọ ndị ochie e ji ọkpụkpụ mammoth mee, ndị e ji alaka na akwụkwọ chọọ mma. Ha na-achụ nta elk na mgbada maka nri, ajị anụ maka uwe, na ọkpụkpụ maka ngwá ọrụ. Ndị ọkà mmụta ọgwụ ha na-esi na mkpá akwụkwọ na osisi ndị dị n'ógbè ahụ chịkọta ọgwụ anwansi iji gwọọ ọrịa na mmerụ ahụ. Ma mgbe ha nwụrụ, e liri ozu ha n’okpuru ikpo okwute iji mee ka ndị mmụọ ọjọọ pụọ n’ozu ha. Mana ili ndị a chọtara na nso nso a na mpaghara Jilin nwere akụkọ dị iche a ga-akọ.
Ọ wụrụ ndị na-eme nchọpụta si na Jilin University School of Archaeology na Texas A&M University dị na Dallas akpata oyi n'ahụ ịchọpụta “ihe ọjọọ” - ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ọkpụkpụ ochie iri abụọ na ise - site n'ili dị na Jilin Province na ugwu ọwụwa anyanwụ China. Ha chere na ọtụtụ n'ime ha bụ "isi akwa" n'oge ahụ dị anya. E bipụtara nchoputa a na Akwụkwọ akụkọ American Journal of Physical Anthropology na July 2019.
Ọ bụghị ihe nzuzo na ndị nna nna anyị dị anya na-eji ụzọ dị iche iche e ji osisi, nkịrịka, na ụdọ kpụọ isi ha na ụmụ ha mbụ. Ruo ọtụtụ puku afọ, ndị mmadụ n'ụwa nile chọsiri 'ọganihu' dị otú ahụ.
Ụfọdụ, karịsịa n'Africa, ka na-aga n'ihu. N'ihi gịnị? Ajụjụ a enweghị azịza doro anya. Ọ gbagwojuru ndị ọkà mmụta sayensị anya, ma ha doro anya: a ghaghị inwe ụdị mkpali siri ike nke mere ka ndị oge ochie tinye onwe ha n'ime ahụhụ.
Ndị ọkà mmụta ihe ochie enweghị ike iwepụ ohere ahụ na a zụrụ ndị nwere nkwarụ ka ha rụọ ọrụ mmekọrịta ọha na eze dị mkpa. Ikekwe e buru amụma na ha ga-abụ ndị nchụàjà nke otu okpukpe ma chee na inwe ndị isi tolitere ga-enye ha nkà pụrụ iche, dị ka iso ndị ọchịchị na-ekwurịta okwu. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ha ga-eme ka ha mara ihe.
Ma ọ́ dịghị ihe ọzọ, o yikarịrị ka ha kweere na ọ bụrụ na ha atụgharị uche n'isi, na ha ga-enweta ihe bara uru dị ukwuu, dị ka ọnọdụ ọha na eze. Nke oge ochie astronaut theorists' azịza ya kwụ ọtọ: isi akwa bụ n'ezie. ndị nwere ọgụgụ isi ndị si na ụwa ndị ọzọ bịa. Ndị obodo na-agbagọ isi ka ha yie ha.
A na-eche na ọchịchọ nke mgbanwe isi kpochapụrụ ụwa ihe dịka afọ 9,000 gara aga. Nchọpụta ndị China a chọpụtara na-agbatị oge a azụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ puku afọ abụọ ọzọ, na-enye ezi ihe mere a ga-eji kwenye na mmụọ a malitere na China na mbụ.
Ma mgbe ahụ, ọ gbasaa n'ụwa nile ruo ọtụtụ puku afọ, n'ụzọ nile South America, Egypt, Volga mpaghara, Urals na Crimea. Ndị ọkà mmụta mbara igwe oge ochie enweghị ihe ọ bụla ha ga-ekwu karịa echiche a pụrụ iche. A sị ka e kwuwe, ọ na-akwado akụkọ banyere ndị ọzọ na-eleta ụwa ma na-enye anyị ohere ịkọ nkọ na ha nwere ike ịbata na Jilin Province, China, ọtụtụ puku afọ gara aga - n'oge mmalite nke mmepeanya mmadụ nke oge a.
Enwere ọtụtụ narị okpokoro isi elongated, ụfọdụ nwere ike ịbụ ndị sitere n'okike. Ya mere, ha nwere ike yie okpokoro isi nke ụwa, ma olee otú anyị ga-esi amata ma mata ọdịiche dị n'etiti ha? Anyị enweghị ike ịnweta nchoputa niile, mana ụfọdụ na-ebute enyo.
