N'afọ ndị 1850, ndị ọkà mmụta ihe ochie na Kuyunjik, Iraq, kpugheere nnukwu nkume mbadamba ụrọ nke e dere ihe odide sitere na narị afọ nke asaa BC. "akwụkwọ" oge ochie bụ nke Ashurbanipal, onye chịrị alaeze oge ochie nke Asiria site na 668 BC rue gburugburu 630 BC. Ọ bụ eze ikpeazụ nke Alaeze Ukwu Neo-Asiria.
N'ime ihe karịrị mpempe akwụkwọ 30,000 (mbadamba cuneiform) bụ ihe odide akụkọ ihe mere eme, akwụkwọ nchịkwa na nke iwu (na akwụkwọ ozi na ntinye aka na mba ọzọ, nkwupụta ndị ọchịchị, na ihe gbasara ego), akwụkwọ ahụike, "anwansi" ihe odide na ọrụ agụmagụ, gụnyere ndị "Epic nke Gilgamesh". Nke fọduru bụ n'ịgba afa, mgbaasị, ịkpọ oku, na ukwe chi dị iche iche.
Ekebere ọbá akwụkwọ ahụ maka ezinụlọ eze, o nwekwara ihe ndekọ nke eze, ma e meghekwara ya ndị ụkọchukwu na ndị ọkà mmụta a na-akwanyere ùgwù. Aha ọba akwụkwọ ahụ bụ aha eze Ashurbanipal.
Ihe odide ndị ahụ nwere "mkpa na-enweghị atụ" n'ịmụ banyere omenala oge ochie nke East East, dị ka British Museum si kwuo, ebe a na-edebe ọtụtụ iberibe site na Library nke Ashurbanipal ugbu a.
E wuru ọ́bá akwụkwọ a n’ebe ugwu Iraq nke oge a, n’akụkụ obodo Mosul. Sir Austen Henry Layard, onye njem nlegharị anya Bekee na ọkà mmụta ihe ochie, achọpụtala ihe ndị sitere n'ọbá akwụkwọ ahụ n'ebe ihe ochie nke Kouyunjik, Nineveh.
Dị ka ụfọdụ echiche si kwuo, ụlọ akwụkwọ Alexandria sitere n'ọbá akwụkwọ Ashurbanipal. Alexander Onye Ukwu nwere mmasị na ya ma chọọ ịmepụta otu n'ime alaeze ya. Ọ malitere ọrụ ahụ nke Ptolemy rụchara mgbe Alexander nwụsịrị.
E dere ọtụtụ n’ime ihe odide ndị ahụ n’asụsụ Akadian n’ihe odide cuneiform ebe e dere ndị ọzọ n’asụsụ Asiria. Ọtụtụ n'ime ihe mbụ ahụ emebiwo ma ọ gaghị ekwe omume iwughachi ya. Ọtụtụ n'ime mbadamba nkume na bọọdụ ederede emebiwo nke ukwuu.
Ashurbanipal bụkwa ezigbo onye mgbakọ na mwepụ na otu n'ime ndị eze ole na ole nwere ike ịgụ ihe odide cuneiform n'asụsụ Akkadian na Sumerian. N'otu ederede, o kwuru:
"Mụ onwe m, Assurbanipal n'ime (obí), lekọtara amamihe nke Nebo, nke ihe nile e dere ede na ụrọ, nke ihe omimi ha na ihe isi ike nke m dozie."
Ihe odide ọzọ dị n’otu n’ime ihe odide ahụ na-adọ aka ná ntị na ọ bụrụ na onye ọ bụla ezuo mbadamba nkume (ọbá akwụkwọ) ya, chi ndị ahụ ga-ezuru ya. "tuba ya" na “Hichapụ aha ya, bụ́ mkpụrụ ya, n’ala.”
Na mgbakwunye na masterpiece "Epic nke Gilgamesh," akụkọ ifo Adapa, akụkọ ifo ndị Babilọn kere "Enwenụ Eliš," na akụkọ ndị dị ka "Onye Ogbenye nke Nippur" so na akụkọ ifo ndị dị mkpa ewepụtara n'ọbá akwụkwọ Ashurbanipal.
Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme kwubiri na ọbá akwụkwọ akụkọ ihe mere eme gbara n’ọkụ n’ime 612 TOA mgbe e bibiri Ninive. Agbanyeghị, n'ime ọkụ ahụ, edobere mbadamba nkume ndị ahụ maka puku afọ abụọ sochirinụ ruo mgbe achọpụtara ha na 1849.
