Dị ka otu nnyocha e bipụtara na Nature si kwuo, “ókè zuru ezu” nke mmadụ nwere n’ebe ndụ dị n’agbata afọ 120 na 150. The Bowhead whale nwere ogologo ndụ ndụ anụ ụlọ ọ bụla na mbara ala, yana ndụ ihe ruru afọ 200 ma ọ bụ karịa. Ọtụtụ ihe odide oge ochie, gụnyere ndị dị n’asụsụ Sumerian, Hindu, na asụsụ Bible, na-akọwa ndị dịrịworo ndụ kemgbe ọtụtụ puku afọ.
Ndị nwere mmasị n’akụkọ ihe mere eme oge ochie pụrụ ịnụwo banyere Methuselah, bụ́ nwoke e re na ọ dịrị ndụ ruo narị afọ itoolu na iri isii na itoolu, dị ka Bible si kwuo. N’ime Akwụkwọ nke Jenesis, a kọwara ya dị ka nwa-nwoke nke Inọk, nna Lemek, na nna nna nke Noa. Ebe ọ bụ na usoro ọmụmụ ya jikọtara Adam na Noa, ihe ndekọ ya dị na Bible dị mkpa.
Akwụkwọ Nsọ kacha ochie a maara na-ekwu na Metusela dị ihe dị ka narị afọ abụọ mgbe a mụrụ nwa ya nwoke, bụ́ Lemek, nakwa na ọ nwụruo obere oge ka Iju Mmiri ahụ e kwuru okwu ya n’akụkọ Noa gachara. N’ihi ime agadi Metusela, a na-akpọkarị aha ya mgbe ọ na-ezo aka n’afọ ndị mmadụ ma ọ bụ ihe merela agadi.
Otú ọ dị, ọ bụghị nanị na akụkụ Akwụkwọ Nsọ a na-adọrọ mmasị n'ihi ogologo ndụ ya, kama ọ dịkwa oké mkpa n'ihi ọtụtụ ihe ndị ọzọ. Metusela bụ nna ochie nke asatọ nke oge Antiluvian, dịka Akwụkwọ nke Jenesis si kwuo.
Dabere na King James Version nke Bible, nke a kwuru:
21 Ma Inọk di ndu ọgu arọ atọ na ise, mua Metusela;
22 Ma Inọk we soro Chineke jeghari, mb͕e ọ musiri Metusela, nnù arọ atọ, ma mua umu-ndikom na umu-ndinyom;
23 Ma ubọchi nile nke Inọk we buru nnù arọ atọ na iri na ise;
24 Ma Inọk soro Chineke jegharia: ma ọ nọghi; n'ihi na Chineke were ya.
25 Ma Metusela di ndu ọgu arọ isi na iri na asa, mua Lemek.
26 Ma Metusela di ndu, mb͕e ọ musiri Lemek, nnù arọ na ọgu iri-na-asatọ na abua, ọ mua umu-ndikom na umu-ndinyom.
27 ubọchi nile nke Metusela we buru nnù arọ abua na ọgu arọ abua na iteghete: o we nwua.
-Jenesis 5:21–27, Baịbụl.
Dị ka akọwara na Jenesis, Metusela bụ nwa Inọk na nna Lemek, onye n’aka nke ya bụ nna Noa, onye ọ mụrụ mgbe ọ dị otu narị afọ na iri asatọ na asaa. Aha ya aghọọla aha zuru ụwa ọnụ maka ihe ọ bụla e kere eke merela agadi, a na-ejikarị ya eme ihe n’okwu ndị dị ka “ịnwe ọtụtụ afọ karịa Metusela” ma ọ bụ “ịke Metusela,” tinyere ihe ndị ọzọ.
Dị ka Agba Ochie si kwuo, Metusela lara n’iyi n’afọ nke Oke Iju Mmiri ahụ. Ọ ga-ekwe omume ịchọta oge atọ dị iche iche n'ọdịnala ihe odide atọ dị iche iche: Masoret, Septuagint, na Torah ndị Sameria.
Dị ka Akwụkwọ Masoretic, nsụgharị Hibru na Aramaic ikike nke Tanakh nke okpukpe ndị Juu bụ́ ndị rabaị ji mee ihe, Methuselah dị afọ 187 mgbe a mụrụ nwa ya nwoke. Ọ nwụrụ mgbe ọ dị afọ 969, n'afọ nke Iju Mmiri ahụ.
The Septuagint, nke a na-akpọ mgbe ụfọdụ dị ka Agba Ochie nke Grik, nsụgharị Grik mbụ e si sụgharịa Agba Ochie site n’asụsụ Hibru mbụ na-egosi na Metusela dị afọ 187 mgbe a mụrụ nwa ya nwoke wee nwụọ mgbe ọ dị afọ 969, ma afọ isii tupu oké iju mmiri ahụ eruo.
Dị ka e dekọrọ na Ndị Sameria Torah, ihe odide nke nwere akwụkwọ ise mbụ nke Bible Hibru, bụ́ ndị e dere n’asụsụ ndị Sameria ma jiri ya mee ihe dị ka akụkụ Akwụkwọ Nsọ nke ndị Sameria ji mee ihe dị ka akụkụ Akwụkwọ Nsọ, Metusela dị afọ 67 mgbe a mụrụ nwa ya nwoke, ọ nwụkwara mgbe ọ dị afọ 720, bụ́ nke kwekọrọ na ya. ruo n’oge nke oké Iju Mmiri ahụ mere.
Ụdị ntụaka a maka ogologo ndụ ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na a na-ahụkwa ya n'ihe odide oge ochie ndị ọzọ. Ederede Sumerian oge ochie, gụnyere ndị kacha arụrịta ụka, na-ekpughe ndepụta nke ndị ọchịchị oge ochie asatọ bụ ndị si n’eluigwe daa ma chịa ihe karịrị narị puku afọ abụọ. Dị ka ihe odide ahụ si kwuo, tupu Iju Mmiri ahụ, otu ìgwè mmadụ 8 nwere ọgụgụ isi chịrị Mesopotemia ruo afọ 241,200.
Mbadamba ụrọ nke nwere ihe odide a pụrụ iche malitere laa azụ afọ 4,000 ma onye Germany na-eme nchọpụta bụ́ Hermann Hilprecht chọtara ya n'ihe dị ka narị afọ nke iri abụọ. Hilprecht chọtara mkpokọta mbadamba cuneiform iri na asatọ (c. 18-2017 TOA). Ha abụghị otu mana ha kesara ozi nke ekwenyere na ewepụtara n'otu ebe sitere na akụkọ ntolite Sumerian.
Achọpụtala ihe karịrị nde iri na abụọ nke Ndekọ Ndị Eze Sumeria nke malitere na narị afọ nke asaa BC na Babịlọn, Susa, Asiria, na Ọ́bá Akwụkwọ Ọchịchị nke Nineve, n'etiti ebe ndị ọzọ.
Ndepụta nke Sumerian tupu iju mmiri ahụ:
“Mgbe eze si n’eluigwe rịdata, ọchịchị dị n’Eridug. N'Eridug, Alulim ghọrọ eze; ọ chịrị afọ 28800. Alaljar chịrị afọ 36000. 2 eze; ha chịrị afọ 64800. Eridug wee daa, e wee buru eze na Bad-tibira.”
Ụfọdụ ndị ode akwụkwọ kwenyere na ụmụ mmadụ biri ndụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu puku afọ, ruo mgbe iju mmiri ahụ gasịrị, Chineke mere ka afọ a dị mkpirikpi (Jenesis 6: 3) Mgbe ahụ Jehova kwuru, sị: “Mmụọ m agaghị esoro mmadụ na-alụ ọgụ ruo mgbe ebighị ebi, n’ihi na ya onwe ya bụkwa anụ arụ; ma ụbọchị ya ga-abụ otu narị afọ na iri abụọ.”
Eziokwu ahụ bụ́ na e wedara ogologo ndụ mmadụ ọ̀ bụ n'ezie ihe Chineke mere? Ọ ga-ekwe omume na e nwere nkọwa ọzọ ka ukwuu, nke na-ekwu na ihe ndị na-esighị n'ụwa jere ije na mbara ala anyị n'oge Metusela?
