Ebers Papyrus bụ ndekọ ahụike sitere na Egypt oge ochie nke na -enye ihe karịrị ọgwụgwọ 842 maka ọrịa na ihe ọghọm. O lekwasịrị anya n'obi, sistem iku ume, na ọrịa shuga.
Papyrus ahụ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mita 68 n'ogologo na sentimita iri abụọ na iri. Ọ dị ugbu a n'ọbá akwụkwọ mahadum Leipzig dị na Germany. E kewara ya n'ahịrị iri abụọ na abụọ. Akpọrọ ya aha onye ama ama Egyptist Georg Ebers ma echere na e kere ya n'agbata 21 na 12 BC n'oge ọchịchị nke eze Ijipt Amenopis nke Mbụ.
A na -ahụta Ebers Papyrus dị ka otu akwụkwọ ahụike kacha ochie na nke zuru oke na Egypt. Ọ na-enye nkọwa dị egwu na nkà mmụta ọgwụ Egypt oge ochie ma gosipụta njikọta nke sayensị (nke a maara dị ka ụzọ ezi uche dị na ya) na nke anwansi-okpukpe (nke a maara dị ka ụzọ ezi uche na-adịghị na ya). A nyochaala ya nke ọma ma tụgharịa ya ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ugboro ise, a makwaara ya na ọ na-enye nghọta dị ukwuu na ụwa ọdịnala Egypt n'etiti narị afọ nke 14 na 16 BC.
Ọ bụ ezie na Ebers Papyrus nwere ọtụtụ ihe mmụta ahụike, enwere ntakịrị ntakịrị ihe akaebe banyere otu esi achọpụta ya. A maara ya na mbụ dị ka Assasif Medical Papyrus nke Thebes tupu Georg Ebers azụrụ ya. Ọ bụ ihe na -atọ ụtọ ịmụ ka o si bata n'aka Geog Ebers dịka ọ dị n'ịmụta maka ọgwụgwọ ahụike na nke mmụọ ọ na -atụle.
Akụkọ ifo & akụkọ banyere Ebers Papyrus
Dị ka akụkọ mgbe ochie si kwuo, Georg Ebers na onye nkwado ya bara ọgaranya bụ Herr Gunther banyere n'ụlọ ahịa mkpokọta a na -adịghị ahụkebe nke onye nchịkọta a na -akpọ Edwin Smith na Luxor (Thebes) na 1872. Obodo Egyptology nụrụ na o nwetela ihe nrite Assasif Medical Papyrus.
Mgbe Ebers na Gunther bịarutere, ha jụrụ ajụjụ nzọrọ Smith. Akwụkwọ papaịrọs e kechiri eke akwa mammy ka Smith nyere ha. O kwuru na achọpụtara ya n'etiti ụkwụ nne na mpaghara Theban necropolis 'El-Assasif District. N'atụghị egwu ọzọ, Ebers na Gunther zụtara papyrus ọgwụ ahụ na 1875, ha bipụtara ya n'okpuru aha Facsimile.
Ọ bụ ezie na a na -arụ ụka ma akwụkwọ mpịakọta ọgwụ Ebers bụ nke ezigbo ya ka ọ bụ ihe adịgboroja ọgbara ọhụrụ, nke bụ eziokwu bụ na Georg Ebers nwetara papaịrọs Assasif wee malite idepụta otu n'ime akwụkwọ ahụike kacha ukwuu n'akụkọ ihe mere eme.
Ebers mepụtara papyrus ọgwụ ahụ n'ụdị foto nwere agba agba abụọ, zuru ezu na ntụgharị asụsụ Bekee na Latin. Nsụgharị Joachim nke German pụtara obere oge ka ebipụtasịrị ya na 1890, H. H. Wreszinski sụgharịrị nke hieratic n'ime hieroglyphics na 1917.
Emechara ntụgharị Bekee anọ nke Ebers Papyrus: nke mbụ bụ Carl Von Klein na 1905, nke abụọ site na Cyril P. Byron na 1930, nke atọ site na Bendiz Ebbel na 1937, na nke anọ site n'aka dibịa na ọkà mmụta Paul Ghalioungui. Mbipụta Ghalioungui ka bụ nsụgharị papyrus nke ọgbara ọhụrụ ugbu a. A na -ahụtakwa ya dị ka otu n'ime akwụkwọ kacha baa uru na Papyrus Ebers.
N'agbanyeghị ọtụtụ mbọ iji kọwaa Ebers Papyrus n'ụzọ ziri ezi, papyrus ahụ ka na -agbanahụ ọbụna ndị ọkachamara Egypt kacha nwee ahụmịhe. Achọpụtala ọtụtụ ọgwụgwọ site n'ihe a sụgharịrị n'ime narị afọ abụọ gara aga, na -enye nghọta banyere mmepeanya Egypt oge ochie.
Papyrus Ebers: Gịnị ka anyị mụtara?
Dị ka ekwuru na mbụ, e kewara ụwa ahụike Egypt ụzọ abụọ: "ụzọ ezi uche," nke bụ ọgwụgwọ dabere n'ụkpụrụ sayensị ọgbara ọhụrụ, yana "ụzọ ezi uche na-adịghị na ya," nke gụnyere nkwenkwe okpukpe anwansị metụtara amu, mgbali, na ịgba afa edere okwu banyere oge ochie. Chi ndị Ijipt. E kwuwerị, enwere njikọ dị mkpa n'oge ahụ n'etiti anwansi, okpukperechi, na ahụike ahụike dịka ahụmịhe zuru oke. Ọ dịghị ihe dị ka ọrịa nje ma ọ bụ nje; naanị iwe ndị chi.
Ọ bụ ezie na Ebers Papyrus dere na narị afọ nke iri na isii BC (16-1550 BC), ihe akaebe asụsụ na-egosi na e wepụtara ederede ahụ site na isi mmalite sitere na Ọchịchị nke 1536 nke Egypt. (Site na 12 ruo 1995 BC). Edere Ebers Papyrus n'ụdị dị mkpụmkpụ, ụdị ndebiri nke mkpụrụedemede. O nwere rub1775 (isi okwu ngalaba) na ink uhie, ihe ederede ojii na -esote ya.
Ebers Papyrus nwere ogidi 108 nke ọnụ ọgụgụ ha dị 1–110. Kọlụm nke ọ bụla nwere ahịrị ederede 20 ruo 22. Ihe odide a mechiri site na kalenda na -egosi na edere ya n'afọ nke itoolu nke Amenophis nke pụtara na e kere ya na 1536 BC.
O nwere ọtụtụ ihe ọmụma gbasara ahụ mmadụ na physiology, toxicology, spells, na njikwa shuga. N'ime ọgwụgwọ ndị agụnyere n'akwụkwọ a bụ maka ịgwọ ọrịa anụmanụ na-ebute, mkpasu iwe osisi, na nsi nsị.
Ihe ka n'ọnụ ọgụgụ na papaịrọs na -elekwasị anya n'ịgwọ ọrịa site n'iji poultices, lotions, na ọgwụ ndị ọzọ. O nwere ibe 842 nke ọgwụgwọ ọgwụ na ndenye ọgwụ nke enwere ike ijikọ ọnụ iji mee ngwakọta 328 maka ọrịa dị iche iche. Agbanyeghị, enwere obere ihe akaebe na -enyocha ngwakọta ndị a tupu ndenye ọgwụ. Ụfọdụ na -eche na ụdị mmụọ nsọ a sitere n'ike mmụọ nsọ.
Dabere na ihe mgbe ochie, akụkọ ihe mere eme, na ahụike, ndị dọkịta Egypt oge ochie nwere ihe ọmụma na ikike ịgwọ ndị ọrịa n'ụzọ ezi uche (ọgwụgwọ dabere n'ụkpụrụ sayensị ọgbara ọhụrụ). Ka o sina dị, ọchịchọ nke ijikọta emume okpukpe anwansị (ụzọ enweghị isi) nwere ike bụrụ ihe omenala chọrọ. Ọ bụrụ na ngwa ndị ahụ emezughị, ndị dọkịta oge ochie nwere ike ịgakwuru n'ụzọ ime mmụọ mgbe niile ịkọwa ihe kpatara ọgwụgwọ anaghị arụ ọrụ. Otu atụ nwere ike ịhụ na ntụgharị asụsụ nke ịgwọ ọrịa oyi na -emekarị:
“Pụpụ, imi nwa ebu n'afọ, pụọ, nwa imi nwa ebu n'afọ! Pụọ, gị onye na -agbaji ọkpụkpụ, bibie okpokoro isi ma mebie oghere asaa nke isi! ” (Ebers Papyrus, ahịrị 763)
Ndị Ijipt oge ochie lebara anya na sistem obi na obi. Ha chere na ọ bụ obi na -ahụ maka ịhazi na ibufe mmiri ahụ dịka ọbara, anya mmiri, mmamịrị, na spam. Ebers Papyrus nwere akụkụ sara mbara akpọrọ "akwụkwọ obi" nke na -akọwapụta ọbara na akwara na -ejikọ na mpaghara niile nke ahụ mmadụ. Ọ na -ekwukwa maka nsogbu uche dị ka ịda mba na mgbaka dị ka mmetụta dị mkpa nke inwe obi adịghị ike.
The papaịrọs gụnyekwara isiakwụkwọ gbasara gastritis, nchọpụta afọ ime, ọrịa ụmụ nwanyị, igbochi afọ ime, nje nje, nsogbu anya, nsogbu akpụkpọ ahụ, ọgwụgwọ ịwa ahụ nke etuto ọjọọ, na ntọala ọkpụkpụ.
Enwere otu paragraf akọwapụtara na nkọwa papyrus gbasara ọrịa ụfọdụ nke ọtụtụ ndị ọkachamara kwenyere na ọ bụ nkọwa doro anya nke esi achọpụta ọrịa shuga. Dịka ọmụmaatụ, Bendix Ebbell chere na Rubric 197 nke Papyrus Ebers kwekọrọ na akara nke ọrịa shuga. Nsụgharị ya nke ederede Ebers bụ nke a:
“Ọ bụrụ na inyocha onye na -arịa ọrịa (n'ime) etiti ọnụnọ ya (yana) ahụ ya na -arịa ọrịa na njedebe ya; ọ bụrụ na inyochaghị ya wee hụ ọrịa n'ime (ahụ ya belụsọ ọgịrịga ya nke ndị otu ahụ dị ka mbadamba ihe ị ga -agụrịrị - ịkọ ọgwụ megide ọrịa a n'ụlọ gị; ị kwesịkwara ịkwadebe maka ihe eji eme ya maka ịgwọ ya: okwute ọbara nke Elephantine, ala; ọka na -acha ọbara ọbara; carob; esi nri na mmanụ na mmanụ a honeyụ; ọ ga -eri ya n'ụtụtụ anọ maka iwepụ akpịrị ịkpọ nkụ ya na maka ịgwọ ọrịa ya na -anwụ anwụ. ”(Ebers Papyrus, Rubric Nke 197, kọlụm 39, ahịrị 7).
Ọ bụ ezie na akụkụ ụfọdụ sitere na Ebers Papyrus na -agụ dị ka uri uri mgbe ụfọdụ, ha na -anọchitekwa anya mbọ izizi nyocha nke yiri nke ahụ dị n'akwụkwọ ọgwụ ugbu a. Papyrus Ebers, dị ka ọtụtụ ndị ọzọ papyri. N’oge e chere na ọ bụ chi kpatara nhụsianya mmadụ, akwụkwọ ndị a bụ ọgwụgwọ maka ọrịa na mmerụ ahụ.
Papyrus Ebers na -enye ozi bara uru n'ime ihe ọmụma anyị ugbu a banyere ndụ ndị Ijipt oge ochie. Enweghị Ebers Papyrus na ederede ndị ọzọ, ndị ọkà mmụta sayensị na ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme ga -enwe naanị ozu, nka, na ili ka ha rụọ ọrụ. Ihe ndị a nwere ike inye aka na eziokwu siri ike, mana na -enweghị akwụkwọ edere edere maka ụdị ọgwụ ha, agaghị enwe ntụnye maka nkọwa nke ụwa Egypt oge ochie. Otú ọ dị, a ka nwere enyo ụfọdụ maka akwụkwọ akụkọ ahụ.
Obi abụọ
N'iburu ọtụtụ mbọ iji tụgharịa Ebers Papyrus kemgbe achọpụtara ya, ọ dịla anya a na -aghọtahie ọtụtụ n'ime okwu ya n'ihi ajọ mbunobi nke onye ntụgharị okwu ọ bụla.
Ebers Papyrus, dị ka Rosalie David, onye isi ụlọ ọrụ KNH maka Egiptology biology na Mahadum Manchester, nwere ike ọ baghị uru. Rosalie kwuru n'akwụkwọ akụkọ Lancet ya n'afọ 2008 na nyocha Papyri Ijipt bụ ebe amachibidoro ma sie ike n'ihi ntakịrị akụkụ ọrụ nke echere na ọ ga -adịgide n'ime afọ 3,000 nke mmepeanya.
David gara n'ihu kwuo na ndị ntụgharị okwu ugbu a agbaala nsogbu na asụsụ dị n'akwụkwọ. Ọ na -achọpụtakwa na njirimara nke okwu na ntụgharị asụsụ dị n'otu ederede na -emegidekarị ederede ndị a tụgharịrị achọta na amaokwu ọzọ.
Ntụgharị asụsụ, dị ka o si dị, kwesịrị ịnọgide na -eme nyocha ma ghara imecha ya. N'ihi ihe ịma aka Rosalie David kwuru, ọtụtụ ndị ọkà mmụta lekwasịrị anya n'ịtụle ozu ndị mmadụ nwụrụ anwụ.
Agbanyeghị, nyocha anatomical na redio gbasara ozu ozu ndị Ijipt egosila ihe akaebe ọzọ na ndị dibia bekee oge ochie bụ ọkaibe. Nnyocha ndị a gosiri mgbaji agbaziri agbachapụ na mbepụ ụkwụ, na -egosi na ndị dọkịta na -awa ahụ n'Ijipt oge ochie bụ ọkaibe n'ịwa ahụ na ịkpụ ụkwụ. A chọpụtakwara na ndị Ijipt oge ochie ma nka n'ịkepụta nnukwu ihe mkpịsị ụkwụ prosthetic.
A na-enyocha anụ ahụ mama, ọkpụkpụ, ntutu na ezé site na iji histology, immunocytochemistry, nyocha immunosorbent enzyme, yana nyocha DNA. Nnwale ndị a na -enyere aka n'ịchọpụta ọrịa na -enye ndị mmadụ ozu. A na -agwọ ọrịa ụfọdụ akọwapụtara n'ime ozu ndị ahụ a gwọrọ na ọgwụgwọ ọgwụ akpọrọ na papyri ọgwụ, na -egosi na ụfọdụ, ma ọ bụrụ na ọ bụghị ha niile, ọgwụ edepụtara n'akwụkwọ dịka Ebers Papyrus nwere ike nwee ihe ịga nke ọma.
Papyri ọgwụ, dị ka Ebers Papyrus, na -enye ihe akaebe maka mmalite akwụkwọ ọgwụ na sayensị nke Egypt. Dị ka Veronica M. Pagan rụtụrụ aka na ya World Neurosurgery isiokwu:
“A na -eji akwụkwọ mpịakọta ndị a ebufe ozi site n'ọgbọ ruo n'ọgbọ, ma eleghị anya debere ya n'oge agha ma jiri ya mee ihe na ndụ kwa ụbọchị. Ọbụlagodi n'akwụkwọ mpịakọta ndị a pụrụ iche, ọ nwere ike bụrụ na karịa karịa, a na -ebugara ozi ahụike site na nna ukwu ruo nwa akwụkwọ ”(Pagan, 2011)
Nnyocha ọzọ nke Papyrus Ebers, yana ọtụtụ ndị ọzọ dị, na -enyere ndị nkuzi aka ịhụ njikọ dị n'etiti mmụọ na sayensị na ihe ọmụma ahụike Egypt oge gboo. Ọ na -enyere mmadụ aka ịghọta nnukwu ihe ọmụma sayensị nke amaara n'oge gara aga na nke na -esite n'ọgbọ ruo n'ọgbọ. Ọ ga-adị mfe ileghara ihe gara aga anya ma kwenye na ihe ọhụrụ niile etolitere na narị afọ nke iri abụọ na otu, mana nke a nwere ike ọ gaghị adị.
Okwu ikpeazụ
N'aka nke ọzọ, Rosalie David na -agba ume ka e mekwuo nyocha ma na -enwe obi abụọ banyere akwụkwọ mpịakọta na ikike ịgwọ ọrịa ha. Ọ dị nnọọ mfe ndị mmadụ n'oge a ileghara ọgwụgwọ oge ochie anya. Ọganihu ndị e nwegogogoro ruo ebe ọrịa ndị na -egbu egbu na nhụjuanya dị na njedebe nke mbibi. Ndozi ndị a, n'aka nke ọzọ, na-eju ndị na-ebi na narị afọ nke iri abụọ na otu anya. Tụlee ihe onye nọ na narị afọ nke 45 nwere ike iche maka omume nke taa.
A sị ka e kwuwe, ọ ga -abụ ihe na -adọrọ mmasị ịhụ ma a ga -ele usoro ahụike ọgbara ọhụrụ na mba ọdịda anyanwụ anya dị ka:
“Nchịkọta nke ọgwụgwọ ọdịbendị na echiche dị iche iche echepụtara iji belata ọrịa ndị na -agba egwu dị egwu n'etiti chi arụsị ha na chi a na -adịghị ahụ anya nke a maara dị ka 'sayensị'. A sị na ndị a maara na splin na mgbakwunye bụ akụkụ ahụ kachasị mkpa, ọ nwere ike bụrụ na ọ bụ naanị neophytes nke narị afọ nke 21. ”
Mmetụta nke anyị n'ime ụwa nke ugbu a ga -ahụ dị ka nzuzu na nlelị, mana nke ndị nna nna anyị nwere ike weere na akụkọ ihe mere eme na ihe mgbe ochie. Ikekwe a na -achọ onodu maka ihe ndi Egypt nke mgbe ochie na ndabere nke a. Chi oge ochie na usoro ọgwụgwọ ha dị adị n'ụwa ha.
