Enwere ihe emepụtapụtara dị ka e kere n'oge a mana e kere ha ọtụtụ narị afọ ọbụna ọtụtụ puku afọ gara aga.
Nke a bụ ndepụta teknụzụ na mmepụta ihe ochie iri na abụọ kacha aga n'ihu nke dị n'ihu oge ha:
1 | Ịwa ahụ ịchọ mma na mma prosthetic - 3,000 BC
Nrụnye prosthesic mbụ e dekọrọ na akụkọ ihe mere eme iji mezie ntụpọ ahụ mere n'Ijipt oge ochie, ọtụtụ puku afọ gara aga. Ọ bụ mkpịsị ụkwụ prosthetic osisi, nke a hụrụ na mummy. Ọ bụ ezie na ọ bụ mkpịsị ụkwụ arụrụ arụ, a na-arụ ya nke ọma ma yie ka ọ na-enyere onye na-ebu ya aka ngwa ngwa.
Ọgwụgwọ maka nrụzi plastik nke imi gbajiri agbaji ka ebu ụzọ kwuo na Edwin Smith Papyrus, ndegharị ederede ahụike Egypt ochie. Ọ bụ otu n'ime akwụkwọ ịwa ahụ kacha ochie ama ama, nke e debere n'Alaeze Ochie site na 3000 ruo 2500 BC.
Emere ihe atụ ọzọ nke ịwa ahụ rọba n'oge ochie na India na 800 BC mgbe e ji akpụkpọ anụ n'egedege ihu na ntì wughachi otu nwoke site na akwa imi.
E wezụga ndị a, Sushruta, dibia bekee India na narị afọ nke isii BC, nyere onyinye dị mkpa na ngalaba ịwa ahụ plastik na cataract nke anyị ka na-agbaso.
2 | Sistemụ igbapu mmiri - ihe dịka 2,600 BC
Achọpụtara sistemu mmiri mmiri siri ike nke mbụ n'akụkọ ihe mere eme mmadụ na Mohenjo Daro na Harappa, abụọ n'ime nnukwu obodo nke Indus River Valley mmepeanya, ugbu a na Pakistan. Enwere ụlọ mposi ọha zuru oke, ọdọ mmiri na ebe ọwa mmiri maka obodo ahụ dum.
Tụkwasị na nke ahụ, a chọtara ụfọdụ usoro ịgbapụta mmiri n’oge ochie n’obodo ochie bụ́ Babilọn, China, na Rom, ha ka dịkwa taa.
3 | Ngwa ọgụ ọkụ - ihe dịka 420 BC
Ihe agha a na-egbu egbu, nke aha ya bụ Ọkụ Gris, bụ nke eze ukwu Rom nke Ebe Ọwụwa Anyanwụ ji mee ihe dị ka ngwá agha e ji ebibi ụgbọ mmiri ndị iro. Ọ bụ ọkpọkọ ọla kọpa, nke na-esi n'ime ya na-ewepụta kemịkal na-ere ọkụ nke ukwuu. Na mbụ, a ga-eji mmiri akpụkpọ anụ na osisi mee ihe iji gbanye kemịkalụ a n'ime ọkpọkọ. N'elu ọkpọkọ ahụ, e nwere onye na-eguzo na ọkụ mgbe mmiri mmiri na-ekpo ọkụ ka na-agbapụta, ọ na-agbakwa ọkụ tupu ya agbaba n'ime ụgbọ mmiri ndị iro. O nwedịrị ike ịgba ọkụ n'ike n'elu mmiri.
Ọ bụ ezie na ndị Rom nọchibidoro na Constantinople ji ọkụ Gris na mbụ n'etiti 673 AD na 678 AD, ọkọ akụkọ ihe mere eme nke Athens bụ Thucydides kwuru na n'oge ochie. nnọchibido nke Delium na 424 BC a na-eji ogologo tube dị na wiil nke na-eji nnukwu mgbịrịgba na-aga n'ihu.
4 | Elekere mkpu - ihe dịka 400 BC
N'oge ochie, onye ọkà ihe ọmụma Gris Plato jiri mita mmiri nke nwere ike ịpụta ihe na-egosi na oge eruola maka nkuzi ya n'isi ụtụtụ. E mechakwara kee oge ndị yiri mmiri ahụ na Rom oge ochie na Middle East.
5 | Robot - 323 BC
A na-edowe ụdị robọt ndị dị ka nwanyị nke oge a n'elu ụlọ ọkụ dị n'agwaetiti Pharos na Aleksandria, Egypt oge ochie. N'oge ehihie, ha nwere ike ịtụgharị wee pịa mgbịrịgba. N'abalị, ha na-ada ụda dị ka opi, na-egosi ndị na-akwọ ụgbọ mmiri ka ha dị anya n'ụsọ oké osimiri.
6 | Ngwaọrụ atụta anya - narị afọ nke atọ BC
Ọkammụta physicist Gris bụ Archimedes bụ onye mbụ chepụtara ngwaọrụ (Odometer) iji tụọ anya ebe ụgbọ na-aga. Ọ dị ka ahịrị obere, nọmba kanyere wiil, na-anọchi anya ogologo njem nke ụgbọ ahụ. Ọ bụ ezie na a kọwapụtara ngwaọrụ ahụ na mbụ Vitruvius gburugburu 27 na 23 BC, a kwenyere na onye mepụtara ihe bụ Archimedes nke Syracuse (c. 287 BC – c. 212 BC) n'oge Agha Punic nke Mbụ.
A chọtara ngwaọrụ yiri ya na China oge ochie, nke mepụtara ya Zhang Heng, ọkà mmụta sayensị na Eastern Han Dynasty.
7 | Batrị - ihe dịka narị afọ nke atọ BC
Nke a na ite ụrọ, a na-akpọ Batrị Baghdad, a na-etinye ya na ọkpọkọ ọla kọpa na mkpanaka ígwè n'ime. A na-eche na ọ nwere ike ịmepụta ike eletrik site na mmeghachi omume oxidation n'ime ụgbọ mmiri. Nke bụ́ eziokwu bụ na ndị mmadụ amabeghị ihe ike a bụ maka n’ihi na n’oge ahụ, e nweghị ngwaọrụ na-emepụta ọkụ eletrik. Enwere echiche na a na-eji ya agwọ ọrịa, na echiche ọzọ bụ na a na-eji batrị a na-echekwa akwụkwọ dị mkpa. Ọ dịghị onye maara nke ọma ihe na-eme n'ebe ahụ na ndị a iju iberibe.
8 | Ọnụ ụzọ akpaaka - narị afọ nke mbụ AD
Na Gris oge ochie, ndị mmadụ maara otú e si eme ọnụ ụzọ na-akpaghị aka n'ụlọ nsọ, nke a na-eji ụgbọ mmiri eme ihe. Ndị mmadụ na-amụnye ọkụ n'okpuru ebe ịchụàjà, bụ́ nke ọkpọkọ nwere mmiri dị n'elu. Uzuoku a tọhapụrụ ga-atụgharị turbine ma nyere aka imeghe ọnụ ụzọ ụlọ nsọ ahụ na-akpaghị aka. Aghụghọ a na-emepụtakwa ihe omimi dị omimi n'ime ụlọ nsọ.
9 | Igwe na-ere ahịa - narị afọ nke mbụ AD
Taa, igwe na-ere ahịa nwere ike ire ihe niile, site na ihe egwuregwu ụmụaka ruo na ihe ọṅụṅụ na-ekpo ọkụ na oyi. Ma n'oge ochie, na igwe a, ndị mmadụ nwere ike ịzụta naanị mmiri dị nsọ iji saa aka ha na ụlọ nsọ. Mgbe etinyere mkpụrụ ego n'ime igwe, sistemu ya na-ebunye mmiri ụfọdụ na-akpaghị aka n'aka ndị ahịa (ọbịa).
10 | Seismograph - 132 AD
Ihe ọzọ dị ịtụnanya mepụtara nke Zhang Heng, ngwaọrụ ịdọ aka ná ntị ala ọma jijiji. Ọ nyochara wee dekọọ ihe niile dị na ala ọma jijiji wee were ogologo oge na-eme nyocha na chepụta igwe nleba anya na ibu amụma nke a na-akpọ “ala ọma jijiji weathervane.” N'agbanyeghị na ọ na-adị ka ọ dị ntakịrị, ọ bụ ihe ziri ezi. Mgbe ala ọma jijiji na-achọ ime, a ga-ewepụta obere bọọlụ ọla kọpa site n'otu n'ime ọnụ dragọn asatọ ahụ wee hapụ ya n'ọnụ toad dị n'okpuru ebe a, na-egosi ntụzịaka nke ala ọmajiji ahụ.
11 | Ugogbe anya maka anwụ - narị afọ nke 10 AD
Nke mbụ ugogbe anya maka anwụ chepụtara site na Eskimos iji chebe anya ha ka anwụ na-acha na snow. Otú ọ dị, ha enweghị enyo ọ bụla e tinyere na ha, kama ọ bụ ihe nchebe anya nke a kpụrụ site na ọdụm nke ụgbọala na-adọkpụ, nke nwere oghere abụọ ma ọ bụ obere oghere abụọ iji hụ ụzọ ahụ.
E kere ụzọ iko mbụ na China, na narị afọ nke 12, esiteghị na iko mee ha, kama site na mkpuru osisi a na-akpọ smoky quartz. Ihe ha na-eme bụ izochi ihu onye nwe ya kama ichebe anya pụọ na ìhè anyanwụ.
12 | Kọmputa - na 100 BC
A na-ewere ngwaọrụ a, nke a na-akpọ Antikythera, dị ka kọmputa Gris oge ochie n'ihi na ọ nwere ike ịdekọ mmegharị nke ihe dị na mbara igwe, ma buru amụma nke ọma oge chi jiri n'ehihie na n'ọnwa. Ọ bụghị naanị na, ma ọ nwekwara ike gbakọọ afọ anọ okirikiri nke Egwuregwu Olympic oge ochie, dị ka a Olympiad.
