De réir staraithe agus seandálaithe, ba chréatúir shimplí, stuama iad na daoine réamhstairiúla gan mórán eolais nó eolas ar bith acu ar eolaíocht ná ar leigheas. Creideadh go forleathan gur le hardú na cathrach-stáit Ghréagach agus Impireacht na Róimhe a tháinig cultúr an duine chun cinn go leor chun baint a bheith aige le rudaí mar bhitheolaíocht, anatamaíocht, luibheolaíocht agus ceimic.
Ar ámharaí an tsaoil réamhstaire, tá fionnachtana le déanaí ag cruthú go bhfuil an creideamh seanbhunaithe seo faoin “Chlochaois” bréagach. Tá fianaise ag teacht chun cinn ó gach cearn den domhan a thugann le tuiscint go raibh tuiscintí sofaisticiúla ar anatamaíocht, fiseolaíocht, agus fiú máinliacht ann i bhfad níos luaithe ná mar a ceapadh roimhe seo.
De réir foireann seandálaíochta ón Astráil agus ón Indinéis, thug uaimh iargúlta Indinéisis an fhianaise is luaithe a bhí ar eolas faoi mháinliacht i gcnámharlach 31,000 bliain d'aois in easnamh ar a chos chlé níos ísle, ag athmhachnamh ar stair an duine. Thuairiscigh na heolaithe na torthaí san iris Nature.
D’aimsigh foireann turasóireachta ar a raibh Astrálaigh agus Indinéisigh iarsmaí speiceas nua daonna in Oirthear Kalimantan, Borneo, agus iad ag tochailt uaimh aoil in 2020 ar thóir na healaíne carraige ársa.
Ba fhianaise é an toradh ar an dtéachtadh máinliachta ba luaithe a bhí ar eolas, a rinne na mílte bliain roimh fhionnachtana eile ar nósanna imeachta casta leighis ar fud na hEoráise.
Mheas na heolaithe go raibh na hiarsmaí thart ar 31,000 bliain d’aois trí aoiseanna fiacail agus dríodar adhlactha a thomhas ag baint úsáide as dhátú raidiseatóp.
Mar thoradh ar theascadh na coise go máinliachta roinnt blianta roimh adhlacadh tháinig fás cnámhach ar an gcos chlé íochtair, mar a léirigh anailís phailéapaiteolaíoch.
Chuir an seandálaí Dr Tim Maloney, comhalta taighde in Ollscoil Uí Ghríofa san Astráil a rinne maoirsiú ar an tochailt, síos ar an bhfionnachtain mar “brionglóid fíor”.
Bhí foireann seandálaíochta lena n-áirítear eolaithe ó Institiúid na hIndinéise um Seandálaíocht agus Caomhnú ag scrúdú taiscí cultúrtha ársa nuair a d'aimsigh siad láithreán adhlactha trí mharcóirí cloiche sa talamh.
D’aimsigh siad iarsmaí sealgair-bhailitheora óig le stumpa leighis mar a raibh a chos chlé agus a chos íochtair deighilte tar éis 11 lá tochailte.
Thug an stumpa glan le fios gur de bharr teascadh seachas timpiste nó ionsaí ainmhí a tharla an leighis, a dúirt Maloney.
Dar le Maloney, mhair an sealgair san fhoraois báistí mar leanbh agus mar dhuine fásta ampúití, agus ní hamháin gur éacht iontach é seo, ach bhí sé suntasach ó thaobh leighis freisin. Níor léirigh a stumpa, a dúirt sí, aon chomhartha ionfhabhtaithe ná brú neamhghnách.
Roimh an bhfionnachtain seo, dúirt Maloney gur creideadh tuairim is 10,000 bliain ó shin, gur phianbhreith bháis dosheachanta a bhí sa theascadh, go dtí gur tháinig feabhas ar nósanna imeachta máinliachta mar thoradh ar shochaithe móra talmhaíochta socraithe.
Is cnámharlach ársa a thángthas air sa Fhrainc a théann siar 7,000 bliain ar aghaidh an fhianaise is sine ar theascadh rathúil. Bhí a lámh chlé ar iarraidh ón uillinn síos.
Dúirt Maloney go raibh stair na hidirghabhála leighis agus an eolais dhaonna an-difriúil roimh an bhfionnachtain seo. Tugann sé le tuiscint go raibh máistreacht ag daoine luath ar nósanna imeachta casta máinliachta a ligeann don duine seo maireachtáil tar éis dó a chos agus a chos a bhaint.
Ní mór go raibh eolas mionsonraithe ag an máinlia aois chloiche ar anatamaíocht, lena n-áirítear veins, soithí agus nerves, chun caillteanas fola marfach agus ionfhabhtú a sheachaint. Mhol an oibríocht rathúil cineál éigin dianchúraim, lena n-áirítear díghalrú rialta iar-oibriúcháin.
Sin a rá, is léargas iontach é an fionnachtain dochreidte seo ar an am atá caite agus tugann sé peirspictíocht nua dúinn ar chumais daoine luatha.
Dúirt an tOllamh Emeritus Matthew Spriggs ó Scoil Seandálaíochta agus Antraipeolaíochta Ollscoil Náisiúnta na hAstráile, nach raibh baint aige leis an staidéar, gur “athscríobh tábhachtach dár stair speiceas” é an fhionnachtain a leagann béim arís go raibh ár sinsir chomh cliste agus atá muid. , le nó d'éagmais na dteicneolaíochtaí a ndéanaimid talamh slán de inniu”.
Dúirt Spriggs nár cheart gur ábhar iontais é go bhféadfadh daoine ó aois na cloiche tuiscint a fháil ar oibriú inmheánach mamaigh trí sheilg, agus go raibh cóireálacha acu le haghaidh ionfhabhtaithe agus gortaithe.
Sa lá atá inniu ann, is féidir linn a fheiceáil go ndearnadh máinliacht casta de shaghas éigin ar an bhfear uaimh Indinéisis réamhstairiúil seo beagnach 31,000 bliain ó shin. Ach ní féidir linn a chreidiúint. Ba chruthúnas é seo go raibh eolas ag daoine luatha ar anatamaíocht agus ar leigheas a bhí i bhfad níos faide ná mar a cheapamar ab fhéidir. Mar sin féin, bhí an cheist fós: conas a fuair siad eolas den sórt sin?
Tá sé fós ina rúndiamhair go dtí an lá atá inniu ann. B'fhéidir nach mbeidh a fhios againn go deo conas a fuair na daoine réamhstairiúla sin ón aois chloiche a gcuid eolais sofaisticiúla. Ach tá rud amháin cinnte, tá an fhionnachtain seo tar éis stair a athscríobh mar is eol dúinn é.
