Priča o Makhuniku navodi na razmišljanje “Grad Liliputa (Sud Liliputa)” iz poznate knjige Džonatana Svifta Gulliverova putovanja, ili čak planetu naseljenu Hobitima iz romana i filma JRR Tolkiena The Lord of the Rings.
Ovo, međutim, nije fantazija. To je veoma nevjerovatan arheološki nalaz. Makhunik je 5,000 godina staro iransko naselje otkriveno u Shahdadu, u provinciji Kerman, gdje su živjeli patuljci. Zove se Shahr-e Kotouleha (Grad patuljaka).
Prema Iranskom dnevniku: “Niko nije mislio da bi drevna civilizacija mogla postojati u ovoj pustinji sve do 1946.” Međutim, keramika je otkrivena u Šahdadu kao dokaz civilizacije koja je postojala u pustinji Lut nakon studija koje je sproveo Geografski fakultet Univerziteta u Teheranu 1946. godine.
S obzirom na značaj problema, grupa arheologa je posjetila regiju i izvršila istraživanja koja su dovela do nalaza praistorijskih civilizacija (kraj 4. milenijuma pne i početak 3. milenijuma pne).
Između 1948. i 1956. godine ovo područje je bilo mjesto naučnih i arheoloških iskopavanja. Tokom osam faza iskopavanja otkrivena su groblja iz drugog i trećeg milenijuma pre nove ere, kao i bakarne peći. U Šahdadovim grobovima otkriveno je mnogo grnčarije i mesinganog posuđa.
Istorijska oblast Šahdada proteže se 60 kilometara preko centra pustinje Lut. Radionice, stambene zone i groblja su dio grada. Arheološka istraživanja u stambenom sektoru Grada patuljaka ukazala su na prisustvo podokružija u kojima žive draguljari, zanatlije i farmeri. Tokom faza iskopavanja otkriveno je oko 800 drevnih grobova.
Arheološka istraživanja u Gradu patuljaka pokazuju da su stanovnici napustili ovu regiju prije 5,000 godina zbog suše i nikada se nisu vratili. Mir-Abedin Kaboli, koji nadgleda Šahdadova arheološka iskopavanja, rekao je: “Nakon najnovijih iskopavanja, primijetili smo da su stanovnici Šahdada ostavili mnoge svoje stvari u kućama i zatrpali vrata blatom.” On je takođe rekao “Ovo pokazuje da su se nadali da će se jednog dana vratiti.”
Kaboli povezuje odlazak Šahdada sa sušom. Neobična arhitektura stanova, ulica i opreme koja je otkrivena na lokaciji važan je dio Šahdada.
Samo patuljci su mogli da koriste zidove, plafon, peći, police i svu opremu. Proširile su se glasine o pronalasku kosti patuljaka nakon otkrivanja Grada patuljaka u Šahdadu i legende o ljudima koji su tamo živjeli. Najnoviji primjer uključivao je nalaz male mumije visine 25 cm. Trgovci su planirali da ga prodaju u Njemačkoj za 80 milijardi rijala.
Vijest o hapšenju dvojice krijumčara i otkriću čudne mumije brzo se proširila pokrajinom Kerman. Nakon toga, Odjel za kulturnu baštinu Kermana i policijski službenici sjeli su kako bi razjasnili stanje mumije koja navodno pripada 17-godišnjoj osobi.
Neki arheolozi su oprezni i čak poriču da je grad Makhunik nekada bio naseljen drevnim patuljcima. “Pošto forenzičke studije nisu mogle utvrditi seksualnost leša, ne možemo se osloniti na njih da govore o visini i starosti tijela, a još su potrebne antropološke studije kako bi se saznali detalji o otkriću”, kaže Javadi, arheolog Organizacije za kulturnu baštinu i turizam provincije Kerman.
“Čak i ako se dokaže da leš pripada patuljku, ne možemo sa sigurnošću reći da je područje njegovog otkrića u provinciji Kerman bio grad patuljaka. Ovo je veoma stara regija, koja je zatrpana zbog geografskih promjena. Osim toga, tehnologija u to vrijeme nije bila toliko razvijena, tako da ljudi možda nisu mogli graditi visoke zidove za svoje kuće.” dodaje on.
“S obzirom na to da ni u jednom periodu u istoriji Irana nismo imali mumije, uopšte nije prihvaćeno da je ovaj leš mumificiran. Ako se otkrije da ovaj leš pripada Iranu, bio bi lažan. Zbog minerala koji postoje u tlu ovog područja, svi skeleti ovdje su raspadnuti i do sada nije pronađen netaknut skelet.
S druge strane, 38-godišnja arheološka iskopavanja u gradu Shahdad negiraju bilo koji patuljasti grad u regionu. Preostale kuće u kojima su zidovi visoki 80 centimetara prvobitno su iznosili 190 centimetara. Neki od preostalih zidova su visoki 5 centimetara, pa treba li tvrditi da su ljudi koji su živjeli u ovim kućama bili visoki 5 centimetara?” Kaže Mirabedin Kaboli, šef arheoloških iskopavanja u gradu Shahdad.
Bez obzira na to, legende o malim ljudima odavno su dio folklora u mnogim društvima. Fizički ostaci malih ljudi otkriveni su u raznim područjima, uključujući zapadne Sjedinjene Države, posebno Montanu i Wyoming. Pa, kako to da ti entiteti nisu mogli postojati u drevnom Iranu?
Zanimljivo je da je studija na tom području pokazala da su čak i prije nekoliko godina osobe u Makhuniku rijetko prelazile 150 cm visine, ali su sada oko tipične veličine. Ogroman dio ove praistorijske teritorije prekriven je prljavštinom nakon 5,000 godina od odlaska patuljaka iz grada, a migracija Šahdadovih patuljaka ostaje misterija.
