Qədim Yunan Derveni Papirusu: Avropanın sağ qalan ən qədim kitabı

Qərb ənənəsinin ilk kitabı təxminən 2400 il əvvəl papirusda qeyd edilmişdir.

Papirus vərəqinin kömürləşmiş təbəqələrinin açılması və ayrılması, sonra isə çoxsaylı fraqmentlərin yenidən birləşdirilməsi kimi zəhmətli prosesdən sonra 26 mətn sütunu xilas edildi, onların hamısının odda yanmış alt hissələri yox idi.

Qədim Yunan Derveni Papirusu: Avropanın sağ qalan ən qədim kitabı 1
Qədim Yunan Derveni papirusunun bir hissəsi. © Saloniki Arxeologiya Muzeyi

Qədim yunan papirus rulonu, Dərveni papirusu eramızdan əvvəl 340-320-ci illərə aid Avropanın ən qədim oxuna bilən əlyazması hesab olunur; Makedoniya kralı II Filip o zaman hökmdar idi.

O, Yunanıstanın şimalında, Salonikidən altı mil şimalda, hazırda Arxeologiya Muzeyində saxlanılan aşkar edildiyi yerin adını daşıyır.

1962-ci ildə bölgədəki türbələrdən birində cənazə odununun külləri arasında bütöv bir xalkolit dövrünə aid insan kəlləsi aşkar edilmişdir ki, bu da çoxlu nəfis artefaktlar, xüsusən də metal əşyalar təmin etmişdir.

Yanmış papirus rulonunun təbəqələrinin açılması və ayrılması, sonra çoxsaylı fraqmentlərin yenidən birləşdirilməsi prosesi 26 mətn sütunu ilə nəticələndi, tonqalda yandırıldığı üçün onların hamısının alt hissələri yox idi.

Dərvəni papirusu fəlsəfi bir traktatdır

Papirus fəlsəfi traktatdır və tanrıların doğulması ilə bağlı köhnə Orfik poemanın alleqorik şərhidir.

Mistik və dini cərəyan olan orfizm, yeraltı dünyasına səyahət edən və sağ-salamat qayıdan Persephone və Dionisə hörmətlə yanaşır.

Prospaltalı Euthyphron, Meloslu Diaqor və Tasoslu Stesimbrotus əsərin müəllifinin məlum olmadığını irəli sürən alimlərdəndir.

Qədim Yunan Derveni Papirusu: Avropanın sağ qalan ən qədim kitabı 2
Saloniki Arxeologiya Muzeyində nümayiş etdirilən Dərveni papirus parçaları. Kredit: Gts-tg , CC BY-SA 4.0/Vikipediya

YUNESKO-nun "Dünyanın Yaddaşı" proqramında qədim papirusu ilk yunan mədəniyyət əşyası kimi qeyd etdi. Proqram əvvəlki əsərlərin dəyərini vurğulamaqla, eyni zamanda onlara çıxışı asanlaşdırmaqla dünya sənədli irsinin çürüməsindən və unudulmasından qorunmaq məqsədi daşıyır.